خاستگاه و شکل گیری فقه القرآن از منظر مستشرقان

فقه القرآن یا به عبارت دیگر فقه اسلامی به مثابه منظومه ای کامل از حقوق و قوانین اسلامی، از دیرباز در آثار مستشرقان منعکس شده است. به بیان دیگر خاستگاه و سرچشمه فقه القرآن ازجمله مسایل بحث برانگیز در این حوزه مطالعاتی است. مستشرقان با اغراض و اهداف مختلف به مطالعات اسلام شناسی و فقه پژوهی روی آورده ، در آثار خود، این مسیله را مورد نقد و بررسی قرار داده اند، و به این سوال اساسی پرداخته اند که آیا احکام فقهی از مصدر اولیه قرآن منبعث و صادر شده اند و یا آنکه فقه اسلامی متاثر از سایر ادیان الهی همچون یهود و مسیحیت و حتی قوانین برخی کشورها بوده است؟ ازاین رو پژوهه حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل محتوایی به «سیر خاستگاه و شکل گیری فقه القرآن از منظر مستشرقان» پرداخته و برآمد پژوهه بیانگر آن است که مستشرقان در آثار فقه پژوهی خود، با استناد به برخی از شباهت های ظاهری احکام اسلامی با قوانین ادیان الهی پیشین، این پیش فرض را توسعه داده و بر این مهم اهتمام داشته اند که برخلاف نظر اندیشمندان مسلمان، فقه اسلامی برگرفته از قرآن و مصدر وحی نیست؛ بلکه این دسته از قوانین از آیین یهودیت و مسیحیت وارد دین اسلام شده است و در این راستا به برخی از موارد تشابه قوانین اسلامی با قوانین ادیان پیشین اشاره کرده اند. البته برخی از مستشرقان نیز همسو با اندیشمندان مسلمان بر این باورند که چون مصدر احکام در ادیان مختلف آسمانی از جانب خداوند متعال است، از این رو مشاهده برخی وجوه تشابه عجیب نیست و ازآنجایی که احکام در ادیان آسمانی از مصدری واحد و برای اهداف مشترک صادر شده اند، دارای وجوه تشابه هستند، و دلایل متعددی همچون وجود برخی از احکام و قوانین فقهی همچون نظام حسبه، عقاب، تعزیر، زکات و... که تنها در اسلام و فقه القرآن وجود دارد، خود دلیلی واضح بر عدم اقتباس و شکل گیری فقه اسلامی از سایر مصادر است که نگارنده در پژوهه حاضر، با پرداختن به آرا برخی از مستشرقان پیرامون خاستگاه فقه القرآن، به نقد و بررسی آن می پردازد.