زوجیت سوره‏ های قرآن کریم؛ مطالعه موردی زوج‏ سوره کوثر و ماعون

در تعالیم پیامبر اکرم، ایمه طاهرین و صحابه بر تلاوت دو سوره پی درپی تاکید شده یا به اشتراک مضمونی آن دو اشارت رفته یا عنوان مشترکی بر آن دو نهاده شده است؛ چنان که رسول خدا دو سوره بقره و آل عمران را «زهراوین» (دو سوره بسیار درخشنده) و ناس و فلق را «معوذتین» (دو سوره ‏ای که انسان را در پناه خدا قرار می ‏دهند)، نامیده ‏اند و بر قرایت آن دو زوج سفارش کرده‏ اند. از مجموع این آموزه ‏ها می ‏توان زوجیت سوره ‏های قرآن را استنباط کرد؛ یعنی سوره ‏های قرآن دوبه دو، زوج یکدیگرند و مانند دو آینه موازی عمل می‏ کنند و تصاویر بسیاری از مضامین دو سوره را به نمایش می ‏گذارند و یکدیگر را تفسیر و تبیین می ‏کنند. برخی از احادیث حاکی از زوجیت سوره‏ ها در فقه امامیه نیز بازتاب یافته است، مانند وجوب قرایت زوج ‏سوره فیل و قریش و انشراح و ضحی پس از حمد در نمازهای واجب. این پژوهش با گزارش همه احادیث ناظر به زوجیت سوره ‏ها، برای نمونه ارتباط و پیوند زوج ‏سوره کوثر و ماعون را بررسی کرده و نشان داده است که یک دسته از «شانی»‏های رسول خدا و «کوثر» عطاشده به ایشان، مکذبان دین (منافقانی) هستند که در پوشش مناسک دینی و با ریا و نمایش، «ماعون»هایی را که باید در دسترس «یتیمان»، «مسکینان» و نیازمندان قرار گیرد، به نفع خود مصادره می ‏کنند و از هر گونه «عطا» و بخشش و «نحر» آنچه که موجب «اطعام» محرومان جامعه می ‏شود، دریغ می‏ ورزند.