بررسی تطبیقی کهن الگوی آنیما در اشعار محمود درویش و فریدون مشیری

بنابر دیدگاه یونگ، روان‎شناس سوییسی، ضمیر ناخودآگاه بشر یک سویه جمعی دارد که آکنده از کهن‎ الگوهای موروثی از نیاکان اوست. این میراث می توانند بر افکار و احساسات بشر تاثیر بگذارند. یکی از آن کهن الگوها آنیما نام دارد که به شخصیت زن پنهان در وجود هر مردی اطلاق می‎شود. در آثاری که برآمده از احساسات مردانه هستند، به‎ ویژه آثاری که مضمونی عاشقانه دارند، بهتر می‎توان رد پای آنیما را دید؛ زیرا در این آثار، زن درون مرد، مجال یافته تا خود را به مرحله ظهور و بروز رساند. نوشتار پیش رو با روش تحلیلی - تطبیقی و با رویکرد تطبیقی مکتب آمریکایی که شباهت آثار ادبی را ناشی از مشترکات روان همه انسان ها می‎داند، به بررسی موشکافانه این کهن ‎الگو در اشعار عاشقانه دو شاعر عشق ‎پرداز معاصر، یعنی محمود درویش و فریدون مشیری می‎پردازد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‎دهد که می‎توان از آنیما به‎ عنوان مبنای مشترک در تطبیق اشعار دو شاعر استفاده کرد؛ زیرا با اینکه آن ها از دو فرهنگ و نژاد مختلف هستند؛ اما به طور مشترک، بسیاری از کارکردها و فرافکنی های مثبت و منفی آنیما را به‎ کار برده ‎اند. وقتی احساس غم، ترس، پوچی و مرگ دارند، در سیطره آنیمای منفی قرار دارند و آنگاه که همسر دل و بانوی رویاهای خویش را سراپا همه خوبی و زیبایی می‎نامند و در آرزوی وصال او هستند، تحت سلطه آنیمای مثبت خویش هستند.