شناسایی اثرات کاشت زیتون بر توسعه پایدار روستایی: مورد مطالعه شهر ریجاب

هدف از پژوهش حاضر شناسایی اثرات کاشت زیتون بر توسعه پایدار روستایی در بخش ریجاب (شهرستان دالاهو در استان کرمانشاه) بود. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت (پارادایم)، آمیخته از نوع متوالی اکتشافی (کیفی- کمی)؛ به لحاظ هدف کاربردی و در گردآوری و تحلیل داده ها، توصیفی- تحلیلی بود. جامعه مورد مطالعه در بخش کیفی شامل کشاورزان نمونه و پیشرو، کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی و متخصصان موضوع در بخش ریجاب بودند که تعداد 15 نفر از آنها به صورت هدفمند برای مطالعه انتخاب شدند. جامعه آماری پژوهش در بخش کمی شامل تمام زیتون کاران نواحی روستایی (هفت روستا) بخش ریجاب در سال 1400 به تعداد 370 نفر بود که تعداد 209 نفر از آن ها به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب (براساس حجم زیتون کاران هر روستا) برای مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته به صورت انفرادی و همچنین بحث گروهی و در بخش کمی پرسشنامه بود. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای جهت دار و در بخش کمی از آمار توصیفی برای شناسایی و اولویت بندی اثرات و پیامدهای کاشت زیتون در بخش ریجاب استفاده شد. براساس نتایج بخش کیفی اثرات کشت زیتون بر توسعه پایدار روستایی در بخش ریجاب در سه مقوله اصلی اثرات اجتماعی (25 مقوله فرعی)، اثرات اقتصادی (21 مقوله فرعی) و اثرات محیط زیستی (14 مقوله فرعی(شناسایی گردد. براساس نتایج بخش کمی مواردی نظیر افزایش تمایل به ماندگاری در بخش کشاورزی، افزایش رفاه اجتماعی در بین خانوارهای کشاورزان و ارتقای ارزش و جایگاه کسب و کارهای کشاورزی مهم ترین اثرات اجتماعی؛ دستیابی به درآمد پایدار و دایمی، رونق اشتغال فصلی برای افراد بومی و بهبود ارزش زمین های کشاورزی منطقه مهم ترین اثرات اقتصادی؛ جلوگیری از فرسایش آبی و بادی زمین های کشاورزی، بهبود وضعیت شوری خاک و بهبود وضعیت آب و هوایی منطقه مهم ترین اثرات محیط زیستی کشت زیتون در بخش ریجاب بودند. برمبنای نتایج پژوهش تقویت برنامه های آموزشی- ترویجی، پرداخت تسهیلات کم بهره، شناسایی و معرفی الگوهای موفق در زمینه کشت زیتون و ایجاد و تقویت خوشه کسب و کارهای زیتون کاران به منظور توسعه کشت زیتون پیشنهاد می شود.