تحول شناختی مفهوم «انسان» و تطبیق آن با نظریه رشد شناختی پیاژه در دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی

رشد شناختی فرآیند کسب کارکردهای ذهنی است که افراد را قادر می سازد تا محیط خود را از بدو تولد درک کنند و با آن تعامل داشته باشند. پژوهش حاضر به منظور بررسی  تحول شناختی مفهوم انسان در دانش آموزان پسر دوره ابتدایی و تطبیق آن با مراحل رشد شناختی پیاژه انجام شد.

روش پژوهش:

 روش تحقیق حاضر کیفی از نوع قیاسی - استقرایی است.  مشارکت کنندگان تحقیق 90 نفر از دانش آموزان کلاس های اول تا ششم ابتدایی مدارس شهر رشت در سال تحصیلی1398 بودند که از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد که این مصاحبه تا سر حد اشباع نظری ادامه یافت. در مرحله اول تحقیق یعنی بخش استقرایی، مصاحبه با دانش آموزان انجام و سپس با استفاده از روش تحلیل مضمون  توصیه شده توسط سالدنا (2014) مورد کدگذاری و تحلیل قرار گرفت. در مرحله دوم یعنی بخش قیاسی، یافته ها با مراحل رشد شناختی پیاژه مورد تطبیق قرار گرفت.

مقوله های فرعی حول 5 مضمون اصلی ماهیت انسان، تمایز با حیوانات، هدف زندگی، آغاز و انجام انسان برساخته شد و  در مرحله بعدی این یافته ها با دیدگاه پیاژه مورد مقایسه قرار گرفت. در رابطه با مضمون ماهیت انسان، دانش آموزان کلاس اول تا سوم در مرحله تفکر عینی و دانش آموزان کلاس چهارم تا ششم در مرحله تفکر عینی انتزاعی قرار داشتند. در رابطه با مضمون تمایز با حیوانات، دانش آموزان تمامی مقاطع اول تا ششم در مرحله تفکر عینی قرار گرفتند. در رابطه با مضمون هدف زندگی، دانش آموزان کلاس اول تا سوم در مرحله تفکر عینی و دانش آموزان کلاس چهارم تا ششم در مرحله تفکر عینی انتزاعی قرار داشتند. در رابطه با مضمون آغاز زندگی، به جز دانش آموزان کلاس دوم که در مرحله تفکر انتزاعی بودند، سایر داتش آموزان در مرحله تفکرعینی انتزاعی  قرار داشتند. در رابطه با مضمون انجام زندگی نیز دانش آموزان تمامی مقاطع در مرحله تفکر عینی انتزاعی قرار داشتند. 

یافته های پژوهش حاضر همسو با برخی از تحقیقات نشان داد که دانش آموزان در سنینی کمتر از آنچه پیاژه عنوان نموده بود می توانند به تفکر انتزاعی برسند که این نتیجه می تواند تابع عوامل فرهنگی، مذهبی و اجتماعی باشد.