ارزیابی آلودگی منابع آب زیرزمینی به عناصر بالقوه سمی با استفاده از شاخص های کیفی MI و PoS (مورد مطالعه: شهر سنقر)

ارزیابی کیفی منابع آب زیر زمینی به ویژه در نواحی خشک و نیمه خشک جهان از جمله ایران که به طور تقریبی %90 آب مورد نیاز آن ها برای مصارف گوناگون از منابع آب زیر زمینی تامین می شود، از اهمیتی بسزا برخوردار است. لذا، این پژوهش با هدف ارزیابی آلودگی منابع آب زیرزمینی شهر سنقر به عناصر آرسنیک، سرب، کادمیم و مس با استفاده از شاخص های کیفی MI وPoS  در طی فصول تابستان و پاییز سال 1401 انجام شد.

به منظور ارزیابی کیفی منابع آب زیر زمینی، در اواسط فصول تابستان و پاییز از 12 حلقه چاه تامین کننده آب شرب شهر سنقر در مجموع 36 نمونه مرکب آب زیرزمینی برداشت و مقادیر پارامترهای pH، EC، TDS و دما در محل اندازه گیری شدند. پس از آن و با انجام مراحل آماده سازی آزمایشگاهی، غلظت عناصر در نمونه ها به روش طیف‏سنجی نوری پلاسمای جفت شده القایی خوانده شدند. کیفیت آب با استفاده از شاخص های MI وPoS ارزیابی شده و داده ها نیز با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد پردازش قرار گرفتند.

نتایج نشان داد که میانگین غلظت عناصر آرسنیک، سرب، کادمیم و مس در نمونه های آب فصل تابستان به ترتیب برابر با 22/4، 125/0، 387/0 و 598/0 میکروگرم در لیتر و در نمونه های آب فصل پاییز (میکروگرم در لیتر) نیز به ترتیب برابر با 98/2، 137/0، 213/0 و 610/0 و در هر دو فصل کوچک تر از بیشینه رواداری WHO، EPA و سازمان حفاظت محیط زیست ایران بوده است. به علاوه، میانگین مقادیر شاخص های MI و PoS در فصل تابستان با 00/1 و 203 به ترتیب بیان گر سطوح کیفی "تحت تاثیر اندک" و "آلودگی اندک" و در فصل پاییز نیز با 830/0 و 144 به ترتیب بیان گر سطوح کیفی "پاک" و "پاک-آلودگی حداقل" بود.

با استناد به یافته ها، گرچه در زمان اجرای مطالعه منابع آب زیرزمینی شهر سنقر در معرض آلودگی بیش تر از حد مجاز به عناصر بالقوه سمی نبوده است، ولی با استفاده بی رویه از نهاده های کشاورزی و به ویژه کودهای شیمیایی فسفاته و ازته و سموم شیمیایی با پایه فلزی توسط کشاورزان، امکان افزایش غلظت انواع فلزات سنگین در خاک و نفوذ آن ها به سفره های آب زیرزمینی در اثر روان شویی ناشی از آبیاری و  نزولات جوی در میان مدت دور از انتظار نخواهد بود. از این رو، برای حفظ سلامت مصرف کنندگان، نسبت به پایش و ارزیابی کیفی دوره ای و منظم منابع آب زیرزمینی منطقه مورد مطالعه توصیه می شود.