سیر تطور تیودیسه در اندیشه نقادی متقدم و متاخر کانت

حیات علمی کانت، با یک نگاه کلی، به دو دوره پیشانقدی و نقادی تقسیم میشود. برخی محققان با دقت نظر بیشتری به بررسی سیر تاریخی تحول و تکامل اندیشه های کانت پرداخته و دوره نقادی را نیز به دو بخش تقسیم کرده اند. تبیین دیدگاه کانت در مسیله شر با توجه به تفاوت نگاه ظریفی که در آثار منتشر شده از وی در اوایل دوره نقادی و اواخر آن بچشم میخورد سیر شکلگیری ساختار فکری وی در اینباره را بتصویر میکشد. مطالعات صورت گرفته در این زمینه، فاصله گرفتن تدریجی کانت از معرفت نظری نسبت به خدا و بالتبع، پاسخ کلامی به مسیله شر را نشان میدهد، که در اواخر دوره نقادی به اوج میرسد. اصل «آزادی» که از اصول موضوعه اخلاق در اندیشه های نقادی کانت است، محور اصلی توجیه شر اخلاقی در آثار او، بویژه در دوره نقادی متاخر است. نوشتار پیش رو با شیوه توصیفی تحلیلی، به بررسی دیدگاه کانت در مورد مسیله شر در دو دوره نقادی میپردازد. کانت در اوایل دوره نقد، نظریه «بهترین جهان ممکن» را تایید کرده، اگرچه در این نظریه، مفهوم «کمال» با مفهوم «واقعیت» یکسان پنداشته شده است، اما او در اواخر دوره نقد، از تعریف رایج «خیر و شر» فاصله گرفته و با انکار شایستگی تیودیسه های فلسفی، پاسخی جدید برای معضل شرور ارایه میدهد. کانت در دوره نقادی، شر را ذاتی بشر دانسته و تفسیر سنتی و رواقی از منشا زمانی و عقلی شر در طبیعت انسان را نفی مینماید.