فراترکیبی بر تحقیقات انجام شده با موضوع کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه ‏های غیررسمی در ایران

بیان مساله: 

با وجود گذشت بیش از دو دهه از تحقیقات اولیه در مورد کیفیت زندگی شهری، همچنان این مفهوم با مفاهیمی همچون زیست‏پذیری شهری و سرزندگی شهری در یک ردیف معنایی تبیین می‏ شوند و به وجوه متفاوتی که در بین این مفاهیم نهفته است، توجهی نشده است. کیفیت زندگی شهری همواره به یکی از موضوعات موردعلاقه پژوهشگران حوزه برنامه ‏ریزی شهری تبدیل شده است و تمامی تمرکز آنان به بررسی کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‏ های برنامه ریزی شده معطوف شده است.

هدف این پژوهش، بررسی و استخراج شاخص های تجزیه وتحلیل متون علمی در زمینه مطالعات سکونتگاه های غیررسمی و ارایه مدل تحلیلی ابعاد و مولفه ‏های کیفیت زندگی در سکونتگاه ‏های غیررسمی است. 

این پژوهش بنیادی بوده و با بهره‏گیری از روش فراترکیب به بررسی نمونه‏های موردمطالعه (12 عنوان مقاله علمی - پژوهشی معتبر و 8 عنوان رساله دکترا و پایان ‏نامه کارشناسی ‏ارشد) در ده سال اخیر در ارتباط با کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‏های غیررسمی پرداخته است.

با استناد به یافته‏ های تحقیق حاضر می‏توان دریافت که به دلیل توجه به آزمون پایایی در بیش از 80 درصد پژوهش‏های مورد بررسی می‏توان با اطمینان بالایی در ارتباط با کیفیت مطالعات صورت گرفته و اندازه اثر آن ها اظهارنظر نمود.از نظر ساکنین سکونتگاه‏ های غیررسمی عوامل اقتصادی بیشترین تاثیر را در تعیین کیفیت زندگی آنان داشته است و همچنین در بین مولفه ‏های اقتصادی مولفه درآمد ماهیانه در رتبه اول و پس از آن به ترتیب مولفه ‏های هزینه ‏های زندگی، وضعیت اشتغال، رضایت از فرصت‏های شغلی، فاصله محل کار از سکونت، امنیت شغلی، تعداد افراد شاغل و در نهایت تعداد ساعات کاری هفته در رتبه‏ های دوم تا هشتم قرار گرفتند.

تمامی متون علمی مورد بررسی به آزمودن نظریات پرداخته ‏اند اما باعث نظریه ‏سازی نشده ‏اند. باوجود اینکه در بعضی از تحقیقات راهکارهای مناسبی ارایه شده است اما با توجه به ماهیت پژوهش‏ ها نمی‏توان آن ها را در دسته تحقیقات بنیادی قرار داد. به طورکلی می‏توان گفت ضروری است تا تحقیقات بنیادی در این حوزه بیشتر موردتوجه قرار بگیرند.