اثر روش های آبیاری فتیله ای و قطره ای بر عملکرد و برخی صفات رشدی خیار گلخانه ای در بافت های مختلف خاک

خیار یکی از سبزی های جالیزی نیمه گرمسیری با اهمیت اقتصادی است که به طور گسترده در سراسر جهان کشت می شود. به منظور رشد بهینه این گیاه در محیط گلخانه تامین نیاز رطوبتی خیار بسیار حایز اهمیت می باشد. از بین روش های مختلف آبیاری، دو روش آبیاری فتیله ای مویینگی و قطره ای به دلیل راندمان بالای آبیاری مورد توجه هستند. لذا پژوهش حاضر با هدف اثر بخشی روش آبیاری فتیله ای در مقایسه با روش آبیاری قطره ای بر عملکرد و برخی صفات رشدی گیاه خیار گلخانه ای در سه بافت مختلف خاک در شرایط کشت گلدانی در محیط گلخانه انجام شد.

در این پژوهش، آزمایشی با دو دوره کشت به صورت فاکتوریل، بر پایه طرح کامل تصادفی در سه خاک لوم رسی CL با نماد (S1)، لوم رسی شنی SCL، (S2) و لوم شنی SL، (S3) تحت کشت خیار گلخانه ای رقم ناگین با دو روش آبیاری فتیله ای و قطره ای با برنامه تغذیه ای یکسان در سه تکرار انجام شد. گلخانه مورد استفاده از نوع تونلی با روکش پلاستیکی دارای یک دهانه به ارتفاع 3 متر، عرض دهانه 4/4 متر بود. کشت گیاه خیار در دو زمان نیمه اول اسفند و نیمه دوم مرداد سال بعد به روش گلدانی با بستر کشت خاکی، به صورت نشاکاری انجام شد. تحلیل آماری خصوصیات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، وزن خشک ساقه، تعداد برگ ها، وزن میوه، تعداد میوه، طول ریشه اصلی، تعداد انشعاب ریشه، وزن خشک ریشه و وزن تر گیاه بود که پس از نمونه برداری در محیط نرم افزار SAS و ترسیم شکل ها در محیط Excel انجام شد.

نتایج آماری نشان داد تاثیر روش آبیاری، بافت خاک و اثرات متقابل آن ها بر صفات رویشی گیاه خیار معنی دار بود. اثر روش آبیاری بر صفات زایشی و اثر بافت خاک بر اندام ریشه ای در سطح یک درصد معنی دار بود. صفات رویشی ارتفاع ساقه، وزن خشک ساقه، مجموع برگ ها و صفات زایشی تعداد میوه، وزن کل میوه و صفات طول ریشه اصلی، تعداد انشعاب ریشه، وزن خشک ریشه و وزن کل گیاه در بافت خاک CL تحت تاثیر روش آبیاری قطره ای قرار گرفت. در آبیاری فتیله ای نیز عملکرد صفات زایشی و اندام ریشه در بافت خاک SL بهتر از سایر بافت ها بود. اثر آبیاری فتیله ای در صفت میوه تولیدی همانند زیست توده گیاهی در سه بافت خاک CL، SCL و SL از بافت خاک سنگین به سبک با مقادیر 98/760، 58/782 و 56/995 گرم، افزایشی و در آبیاری قطره ای با مقادیر 81/1315، 71/1131 و 22/736 گرم کاهشی بود. اثر آبیاری فتیله ای بر صفات اندام ریشه در هر سه بافت خاک تقریبا یکسان و تاثیر آبیاری قطره ای بر صفات ریشه در بافت های CL ، SCL و SL به ترتیب کاهشی بود.

نتایج پژوهش نشان داد که روش فتیله ای در بخش زایشی نسبت به روش قطره ای ارجحیت نداشت، اما این روند در بخش رویشی برعکس بود. در روش آبیاری فتیله ای اگرچه نسبت به قطره ای در تولید خیار برتر نبود اما موفق بودن در کاربرد با توجه به مدیریت ساده سامانه با حذف تجهیزات پمپاژ و پیشرفته آبیاری، خودآبیار بودن و برتری آن در تولید صفات رویشی می تواند در گیاهان با ارزش اقتصادی در بخش رویشی موفق عمل نماید.