ارزیابی معادلات اکسیژن مصرفی بیشینه مبتنی بر شاخص ضربان قلب در پسران سالم نوجوان: سنجش روایی به روش تجزیه و تحلیل گازهای تنفسی

اندازه گیری دقیق آمادگی قلبی-تنفسی (VO2max) از اهمیت زیادی در علوم ورزشی برخوردار است. اندازه گیری مستقیم VO2max با استفاده از دستگاه تجزیه وتحلیل گازهای تنفسی به دلیل هزینه زیاد، زمان بر بودن، نیاز به کارشناس و احتمال بروز برخی مخاطرات قلبی-تنفسی حین اجرای آزمون ورزشی فزاینده نمی تواند چندان عملیاتی و فراگیر باشد. برآورد VO2max با استفاده از معادلات مبتنی بر شاخص ضربان قلب (HRindex) یکی از روش های پرکاربرد در میادین ورزشی است که می تواند VO2max افراد را بدون نیاز به تحلیل گازهای تنفسی برآورد کند. با این همه، این کار نیازمند آن است که ضربان قلب استراحت و بیشینه به طور دقیق و با کمترین خطا اندازه گیری شود. هدف از پژوهش حاضر سنجش روایی معادلاتVO2max  مبتنی بر شاخص ضربان قلب در پسران نوجوان است.

در پژوهش مقطعی حاضر 157 پسر سالم نوجوان با میانگین سنی 35/1±92/14 سال، شاخص توده بدن 5/4±39/21 کیلوگرم/متر مربع و VO2max معادل 67/6±80/41 میلی لیتر/کیلوگرم/ دقیقه از مدارس متوسطه اول و دوم در سطح شهر همدان داوطلبانه شرکت کردند. ابتدا ضربان قلب استراحت و متغیرهای ترکیب بدن آزمودنی ها به روش استاندارد اندازه گیری شد. ضربان قلب بیشینه و VO2max آزمودنی ها (روش معیار) در آزمون ورزشی فزاینده بروس تعدیل شده روی نوار گردان مجهز به دستگاه تجزیه وتحلیل گازهای تنفسی اندازه گیری شد. همچنین VO2max آزمودنی ها با استفاده از معادلات منتخب شاخص ضربان قلب، برآورد شد. به منظور ارزیابی روایی معادلات شاخص ضربان قلب در برآورد VO2max، از روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t همبسته و توافق بلاند - آلتمن استفاده شد.

همبستگی معناداری بین VO2max اندازه گیری شده به روش معیار و روش معادلات شاخص ضربان قلب مشاهده شد (05/0 >P، 328/0 = R). با این همه، اختلاف معناداری (01/0>P) بین VO2max روش معیار و معادلات شاخص ضربان قلب (میلی لیتر/کیلوگرم/دقیقه 45/5- 34/3 = میانگین اختلاف) دیده شد. به طوری که هر دو معادله برآوردی به کم تخمینی VO2max به ترتیب به مقدار 93/17±36/11 و 39/16±84/5 درصد در پسران نوجوان منجر شد. همچنین نتایج نمودار بلاند - آلتمن حاکی از توافق ضعیف معادلات رگرسیونی غیربومی با روش معیار بود.

معادلات مبتنی بر شاخص ضربان قلب منتخب به منظور برآورد VO2max پسران نوجوان سالم از اعتبار کافی برخوردار نیست، به طوری که هر دو معادله به طوری معناداری به کم تخمینی VO2max منجر شد. بنابراین طراحی معادلات شاخص ضربان قلب ویژه نوجوانان جهت برآورد VO2max توصیه می شود.