ژئوشیمی زیست محیطی، منشا و ارزیابی خطر سلامتی عناصر بالقوه سمی در خاک شهری شاهرود، استان سمنان

هدف از انجام این پژوهش، بررسی ژیوشیمی زیست محیطی، منشا و خطر سلامتی عناصر بالقوه سمی در خاک های شهری شاهرود، استان سمنان است. به این منظور غلظت عناصر اصلی و جزیی در 26 نمونه خاک سطحی توسط دستگاه ICP-MS اندازه گیری شد. میانگین غلظت کل عناصر آرسنیک، کادمیم، کبالت، کروم، مس، منگنز، مولیبدن، نیکل، سرب، و روی به ترتیب 9/7، 1/0، 4/7، 5/77، 8/59، 9/448، 8/0، 5/31، 7/35، و 1/104 میلی گرم بر کیلوگرم است. نتایج حاصل از محاسبه ضرایب ژیوشیمیایی (ضریب غنی شدگی، ضریب زمین انباشت، شاخص تک عاملی، شاخص آلودگی یکپارچه نمرو و شاخص خطر اکولوژیکی بالقوه) نشان می دهد که نمونه های خاک نسبت به عناصر بالقوه سمی به ویژه آرسنیک، سرب و مس آلوده اند و بیشترین آلودگی در مناطق شمالی شهر مشاهده می شود. تحلیل خوشه ای و تحلیل مولفه اصلی نشان می دهد که منشا احتمالی عناصر کبالت و منگنز طبیعی می باشد در حالی که عناصر کروم، مولیبدن، نیکل، روی، مس، آرسنیک، کادمیم و سرب از منشا انسانی (به ویژه فعالیت های صنعتی و ترافیک) وارد خاک شده اند. ارزیابی خطر سلامتی نشان می دهد که بلع سرب برای کودکان با خطر غیرسرطان زایی همراه است. خطر سرطان زایی عناصر آرسنیک، نیکل و کروم از طریق مسیر بلع برای کودکان بیشتر از مقدار استاندارد (4-10×1) است. با توجه به نتایج به دست آمده، آلودگی خاک منطقه به عناصر سرب، آرسنیک، مس، کروم و نیکل باید مورد توجه قرار گیرد.