تعیین مناطق مستعد فرسایش شیاری با استفاده از روش آنتروپی بیشینه در تالاب کجی خراسان جنوبی

فرسایش شیاری به عنوان یکی از فرآیندهای آغازین در هدررفت خاک، منجر به اثرات درون منطقه ای و برون منطقه ای در سطح سیمای سرزمین می شود. استفاده از مدل های یادگیری ماشین می تواند برای پیش بینی تغییرات مکانی فرسایش اشکال فرسایش بکار گرفته شود. برای این منظور مناطق مستعد فرسایش شیاری با استفاده از روش آنتروپی بیشینه (MaxEnt) در حوزهآبخیز تالاب کجی استان خراسان جنوبی تعیین شد. نه متغیر مستقل سنگ شناسی، تندی شیب، بافت خاک، ژیومورفولوژی، کاربری زمین، پوشش گیاهی، ارتفاع از سطح دریا، جهت شیب و بارش استفاده شد. داده های میدانی از 138 برداشت صحرایی به عنوان متغیر وابسته به مدل معرفی گردید. بمنظور بررسی کارایی مدل، از شاخص ROC استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر دقت مدل آنتروپی بیشینه بود که نشان از مناسب بودن مدل مذکور در مدل سازی حساسیت پذیری فرسایش شیاری داشته است، به طوری که مقدار AUC در مرحله آموزش برابر 885/0 و در مرحله آزمون برابر 859/0 بدست آمد است که بیانگر طبقه خیلی خوب مدل می باشد. نتایج شاخص جک نایف به منظور تعیین اهمیت عامل ها نشان داد تندی شیب و حساسیت پذیری واحدهای زمین شناسی به عنوان مهمترین عوامل و درصد مشارکت در مدل سازی فرسایش شیاری هستند. بر اساس همپوشانی لایه های ورودی متغیرهای مستقل و نقشه حساسیت فرسایش شیاری مشخص شد که در رقوم ارتفاعی بالاتر از m 1700 با شیب 8 تا 20 % و جهات شیب شرقی تا جنوبی بیشترین فراوانی فرسایش شیاری رخ داده است. علاوه بر این، در مناطقی که مراتع ضعیف و پوشش کم تا متوسط گیاهان استپی بر روی خاک عمدتا شنی سنگریزه دار گسترش یافته اند و بارش سالانه بیشتر از mm/year 150 است، فرسایش شیاری از فراوانی بیشتری برخوردار است. ضمن اینکه واحد زمین شناسی آبرفتی مخروطه افکنه ای بر روی تپه ها، فلات ها و تراس ها اهمیت بیشتری در وقوع فرسایش شیاری داشتند. در کل نتایج نشان داد مدل آنتروپی بیشینه به منظور مدل سازی فرسایش شیاری حوزه آبخیز تالاب کجی نهبندان از کارایی مناسبی برخوردار است. ضمن اینکه با استفاده از متغیرهای محیطی شامل تندی شیب و واحدهای زمین شناسی نیز می تواند به مدل سازی حساسیت پذیری فرسایش شیاری در منطقه مطالعاتی بپردازد.