شناسایی روندهای فناورانه در حوزه کشاورزی هوشمند

بخش کشاورزی به عنوان یکی از ظرفیت های بالقوه و مهم می تواند در فرآیند توسعه اقتصادی کشور نقش بی بدیلی ایفا کند. به کارگیری فناوری در این حوزه نقش بسیار مهمی در افزایش تولید، ارتقای بهره وری و دستیابی به بازارهای جهانی ایفا می کند. پیشرفت در فناوری های نوظهور موجب تغییر پارادایم در حوزه کشاورزی شده است. در حال حاضر، این انقلاب که بر پایه فناوری های دیجیتال است به عنوان راه حلی برای تحول در حوزه کشاورزی به روشی انعطاف پذیر و پایدار در نظر گرفته می شود. هدف این پژوهش، بررسی روندهای فناورانه و کارکرد آن ها در زنجیره کشاورزی جهت گذار موفقیت آمیز به سمت کشاورزی هوشمند است.

 این پژوهش از نظر هدف کاربردی است و با استفاده از روش مرور نظام مند به تحلیل پژوهش های انجام شده در حوزه کشاورزی می پردازد. جامعه آماری این پژوهش تمامی مقالاتی که به زبان انگلیسی در حوزه موضوعی کشاورزی هوشمند در بازه زمانی 2011-2022 و در پایگاه WoS و Scopus  به چاپ رسیدند، است. 3257 مقاله در مرحله اول شناسایی و برای تحلیل علم سنجی وارد نرم افزار Vosviewer (1.16.09) شد. سپس با استفاده از سوال پژوهش و رویکرد پریسما 33 مقاله برای مطالعه تمام متن در بخش کیفی پژوهش انتخاب شد.

در بخش تحلیل استنادی اسناد با استفاده از نقشه های دانشی، روند رشد مقالات علمی این حوزه، تعیین مجلات، مراکز تحقیقاتی و کشورهای فعال، تعیین نویسندگان با بیشترین مقالات، شناسایی شبکه های علمی و ارزیابی میزان مرجعیت آن ها شناسایی شد. در بخش کیفی نیز مطالعه پژوهش ها، اینترنت اشیاء را به عنوان مهم ترین حوزه فناورانه در بخش کشاورزی نشان می دهد. فناوری های هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، کلان داده، زنجیره بلوکی، شبکه حسگرهای بی سیم، سنجش از راه دور، حسگرها، رایانش در ابر، مه و لبه، شبکه گسترده کم مصرف به عنوان فناوری های همگرا، شناسایی و در چهار دسته جمع آوری داده ها، محاسبات و ارتباطات، امنیت و یکپارچگی داده ها و پیش بینی و یادگیری طبقه بندی شدند. انتظار می رود، دانش خلق شده به عنوان مبنایی مهم برای مدیران و سیاست گذاران در جهت اثرگذاری مطلوب بر استراتژی ها، سیاست ها و برنامه های توسعه ای حوزه کشاورزی قرار گیرد.

با توجه به روندهای شناسایی شده، دولت با اتخاذ اقدامات و ایجاد بسترهای مناسب نظیر توسعه زیرساخت های فنی، زیرساخت انسانی، حمایت از تحقیقات و توسعه، تشویق به کشاورزی هوشمند، حمایت مالی و توسعه بازارهای تضمینی می تواند به توسعه کشاورزی هوشمند و افزایش بهره وری این حوزه کمک کند و در نهایت به توسعه پایدار و افزایش توانمندی های کشور منجر شود.