مطالعه آناتومیک و تشخیص استخوان ها و دندان های جانوری کاوش سال 1397 محوطه قره تپه سگزآباد (عصر آهن 2 و 3) و ساخت نمونه سه بعدی

باستان شناسی جانوری از علومی است که ارتباط تنگاتنگی با آناتومی تطبیقی دامپزشکی دارد. در این علم با استفاده از اطلاعات آناتومیک، نمونه استخوان های جانوران گوناگون مورد بررسی قرار می گیرد و از این طریق به جایگاه و نقش گونه های حیوانی در حیات، بقای انسان و به عبارتی تعامل انسان و زیست بوم دست می یابیم. 

این مطالعه با هدف بررسی و گونه شناسی بقایای استخوانی و دندان های جانوری محوطه قره تپه سگزآباد با استفاده از اطلاعات آناتومیک موجود انجام شد. یکی دیگر از اهداف این مطالعه تشخیص آثار غیرطبیعی ایجادشده توسط انسان یا حیوانات در استخوان ها، مثل آثار برش، سوختگی ها و یا آثار جویدگی توسط حیوانات گوشتخوار است. با استخراج همه این اطلاعات می توان به تحلیلی صحیح از اقتصاد معیشتی آن محوطه تاریخی پرداخت.

در این مطالعه تعداد 1110 نمونه استخوان و دندان مربوط به کاوش سال 1397 مورد مطالعه قرارگرفتند. نمونه ها به آزمایشگاه استخوان شناسی بخش آناتومی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران منتقل شدند.

بیشترین درصد فراوانی نسبی با 30/09 درصد مربوط به نمونه های گوسفند اهلی و بعد از آن به نمونه هایی از نشخوارکننده های کوچک (26/94 درصد) بود که قابل تفکیک نبودند (گوسفند و بز اهلی یا غزال ایرانی). درصد فراوانی نسبی غزال، گاومیش آبی آسیایی، گراز وحشی و ماکیان اهلی ناچیز و کمتر از 1 درصد بود. در این مطالعه بندهای انگشت اسب کاسپی دارای موارد غیرطبیعی هم تشخیص داده شد.

نتیجه گیری نهایی: 

در این مطالعه یکی از نکات قابل توجه در مورد نمونه های نشخوارکننده های کوچک تفکیک شده در سطح گونه، این است که تعداد نمونه های گوسفند تشخیص داده شده از بز بیشتر است. به نظر می رسد شرایط برای نگهداری از گوسفند مناسب تر بوده است. تعداد تک سم سانان به ویژه اسب نسبت به دوره های نوسنگی و ابتدای پیچیدگی های تکنولوژی عصر آهن افزایش چشمگیری را نشان می دهد. این امر احتمالا به دلیل استفاده از اسب و الاغ در امر کشاورزی و باربری بوده است.