وفای مشکک در فلسفه مولانا

اندیشه مولانا دارای نظام معرفتی منسجمی است که از ویژگی های کلی یک نظام معرفتی برخوردار است و نظم معنوی خاصی را تداعی می کند؛ این نظام با همه تفاوت ها، در امهات مباحث با آموزه های بسیاری از حکمای اسلامی در موضوعات مختلف هماهنگی دارد و یا دست کم قابل تطبیق است؛ یکی از اصل های مهم مشترک در میان آموزه های حکمت اسلامی و عرفان مولوی، اصل تشکیک و لازمه های آن مانند مراتبی بودن هستی و معرفت است. تحقق تشکیکی هریک از شاخه های وجود و معرفت، وجود نظم شگفت انگیزی از معانی در عالم معنا را جلوه گر می سازد. ویژگی کلی نظام معرفتی مطرح در عالم اسلام این است که بر سه گانه های «مجرد محض، برزخ و مادی محض» مبتنی است؛ و سه گانه های مختلفی در حوزه های مختلف وجودی و معرفتی بر اساس این اصل کلی قابل طرح است. شیون سه گانه حق تعالی، مراتب سه گانه عالم، مراتب سه گانه نیروهای انسان، و نیز مراتب سه گانه حالات انسانی یعنی بیداری، خواب و مرگ، با موضوع حاضر ارتباطی وثیق و عمیق دارد. حال موضوع مهم «وفا» نیز باید نسبتی با این نظام وجودی و معرفتی داشته باشد و جایگاهی در منظومه معرفتی مولانا به خود اختصاص دهد. ما ضمن اشاره به جایگاه وفا در نظام اندیشه مولانا در قالب نموداری، جوانب این موضوع را بررسی می کنیم.