سلامت اجتماعی در سالمندان: یک مطالعه فراتحلیل

سلامت اجتماعی در گسترده ترین مفهوم آن با کمیت و کیفیت عملکرد انسان در تعاملات اجتماعی و ارزیابی های مثبت و منفی دیگران از این نوع از رفتارها توصیف می شود. هدف از پژوهش حاضر، ارایه الگوی توصیفی و تحلیلی از شاخص و سنجه های تعیین کننده سلامت اجتماعی در بین سالمندان بر اساس مطالعات دهه اخیر می باشد.

در مطالعه حاضر از روش کیفی فراتحلیل توصیفی و مطالعه مروری نظام مند استفاده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل 67 پژوهش منتخب می باشد که در این مطالعه 26 مورد از آن ها به سبب تناسب و ارتباط بیشتر با موضوع به شیوه هدفمند انتخاب و مورد توصیف، تحلیل و مقایسه قرار گرفتند. گردآوری اطلاعات در این مطالعه بر اساس چک لیست گزینش مطالعات پژوهشی، از طریق جستجوی مروری، منظم در نشریه های سالمندی، سالمندشناسی، رفاه اجتماعی، سلامت اجتماعی و برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، همچنین پایگاه اطلاعات پرتال جامع علوم انسانی، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و گوگل اسکولار صورت پذیرفت. 

طبق یافته های این تحقیق در بیشتر مطالعات انجام شده دهه اخیر، واحد تحلیل سالمندان بوده است و در اکثر موارد از روش پیمایش برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. همچنین نظریه سلامت اجتماعی کییز در ارتباط با تعیین کننده های اجتماعی نظیر حمایت و تعاملات اجتماعی هاوس و فلمینگ - باوم، کیفیت زندگی زاف، امنیت اجتماعی گیدنز و سرمایه اجتماعی بوردیو هدایتگر غالب تحقیقات بوده است که از میان عوامل یاد شده حمایت و تعاملات اجتماعی و شاخص های آن به نسبت سایر مولفه های دیگر تاثیر بسزایی بر سلامت اجتماعی سالمندان داشته اند.

مرور اجمالی مطالعات انجام شده دهه اخیر مشخص ساخت اگرچه سنجش وضعیت سلامت اجتماعی بر اساس الگوی پنج گانه کییز در غالب مطالعات تعیین کننده است اما این مدل نتوانسته به ارایه الگوی تحلیلی - توصیفی دقیق از سنجش وضعیت سلامت اجتماعی سالمندان در مقایسه با دیگر گروه ها بر اساس متغیرهای زمینه ای همچون سن، جنس، شغل، تحصیلات، محل سکونت، درآمد و... دست یابد؛ لذا ارایه الگوی جدید و جامع جهت پژوهش و سیاست گذاری در حوزه سلامت اجتماعی سالمندان از سوی محققان و سیاست گذاران توصیه می شود.