طراحی چارچوب ارزیابی عملکرد شتاب دهنده های شرکتی با رویکرد کارت امتیازی متوازن

کسب وکارهای نوپا در مسیر شکل گیری و رشد با دشواری های بسیاری رو به رو هستند به طوری که تعداد قابل توجهی از آن ها در این مسیر با شکست مواجه می شوند. یکی از سازمان های حمایتی که برای کمک به این کسب وکارها در مراحل اولیه شکل گیری ایجاد شده است شتاب دهنده ها هستند. موفقیت اولین نمونه های شتاب دهنده مانند وای کامبینیتور موجب شده است تا این نوع از مکانیزم های پرورش کسب‎ وکار در سراسر جهان با استقبال روزافزونی مواجه شود و تعداد شتاب دهنده ها روند صعودی قابل توجهی داشته باشد. شرکت های بزرگ نیز با درک این نکته که برای حفظ جایگاه رقابتی خود نیازمند انعطاف پذیری و چابکی کسب وکارهای نوپا هستند در راستای بهره گیری از مکانیزم شتابدهی برآمده اند و شتاب دهنده هایی را با مالکیت شرکت خود راه اندازی کردند که به عنوان «شتاب دهنده شرکتی» شناخته می شوند. شتاب دهنده های شرکتی با وجود اثرات مثبتی که برای شرکت ها ایجاد می کنند همواره با چالش ارزیابی عملکرد مواجه بوده اند. این موضوع با عملکرد مالی ضعیف آن ها به خصوص در سال های ابتدایی تاسیس، چالش های بیشتری نیز ایجاد می کند. بدین منظور باید معیارهای مناسبی برای ارزیابی عملکرد آن ها طراحی شود تا مالکین این شتاب‎ دهنده ها به خوبی بتوانند عملکرد واقعی این شتاب دهنده ها را ارزیابی نمایند. لذا انجام پژوهش هایی علمی با هدف شناسایی معیارهای ارزیابی عملکرد شتاب دهنده های شرکتی  اهمیت می یابد. هدف پژوهش حاضر طراحی چارچوبی برای ارزیابی عملکرد شتاب دهنده های شرکتی است تا معیارهای سنجش عملکرد این نوع از شتاب دهنده ها را احصا نماید. این پژوهش با بهره گیری از رویکرد کیفی و در رهیافت تفسیری صورت پذیرفت. در مرحله اول تحقیق به منظور شناخت معیارهای ارزیابی عملکرد شتاب دهنده ها به روش مرور نظام مند، از میان 123 مقاله مستخرج از پایگاه های WOS و SCOPUS، پس از غربال بر اساس عنوان و چکیده تعداد 18 مقاله علمی مرتبط با پژوهش مورد مطالعه دقیق قرار گرفت. پس استخراج معیارهای ارزیابی از مطالعه نظام مند و آگاهی از مهمترین معیارهای، به کمک مصاحبه نیمه ساختار با 12 خبره شامل مدیران و مالکان شتاب دهنده هایی که تاکنون حداقل 2 سال تجربه شتاب دهی داشته اند و بیش از پنج استارت آپ را در شتاب دهی کرده باشند، معیارهای ارزیابی عملکرد شتاب دهنده های شرکتی احصاء گردید. سپس معیارهای حاصل از مصاحبه ها با بکارگیری الگوی شش مرحله ای تحلیل مضمون به روش براون و کلارک تحلیل و با استفاده از نرم افزار MAXQDA2020 استخراج و  مورد تحلیل قرار گرفت. با استخراج معیارهای ارزیابی عملکرد شتاب دهنده ها از پژوهش های پیشین و داده های حاصل از مصاحبه ها  285 کد اولیه شناسایی شد که با توجه به دفعات تکرار و اشتراکات معانی و مفاهیم حاصل، از آن ها 29 مضمون فرعی استخراج گردید. سپس با سازماندهی این مضامین در 4 مضمون اصلی یک چارچوب ارزیابی عملکرد برای شتاب دهنده های شرکتی طراحی گردید. با بهره گیری از دیدگاه کارت امتیازی متوازن، این چارچوب در چهار بعد «عملکرد نوآوری و فناوری»، «عملکرد در رضایت استارت آپ ها»، «عملکرد فرآیندهای داخلی شتاب دهنده» و «عملکرد در یادگیری و رشد» دسته بندی شدند. در این چارچوب برای ارزیابی عملکرد نوآوری و فناوری از 8 معیار مانند «پروژه های انتقال دانش به شرکت» و «حل مساله شرکت از طریق استارت آپ ها»، عملکرد در رضایت استارت آپ ها با استفاده از 9 معیار نظیر «امکان دسترسی به شبکه شرکت برای استارت آپ ها» و «سرعت تعامل شتاب دهنده با شرکت و پاسخگویی به استارت آپ ها»، عملکرد فرایندهای داخلی شتاب دهنده به کمک 7 معیار «وجود رویه های نظام مند تعامل با شرکت» و «رویه های مدون ارزیابی متقاضیان شتاب دهی» و در نهایت عملکرد در یادگیری و رشد با 5 معیار مانند «مستند سازی تجربیات برای یادگیری» و «اشتراک دانش و یادگیری در شتاب دهنده» مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت. ارزیابی عملکرد شتاب دهنده های شرکتی به دلیل ماهیت ناملموس دستاوردهای آن ها با دشواری هایی همراه بوده است و تاکنون پژوهش جامعی در خصوص ارزیابی عملکرد این نوع از شتاب دهنده ها صورت نپذیرفته است. این پژوهش با ارایه یک چارچوب جامع از معیارهای ارزیابی عملکرد شتاب دهنده های شرکتی به پژوهش های کارآفرینی در درک بهتر ماهیت و روش ارزیابی عملکرد شتاب دهنده ها کمک می نماید. از سوی دیگر، به مدیران و مالکان شتاب دهنده های شرکتی کمک می کند تا ارزیابی بهتری از وضعیت عملکردی شتاب دهنده به دست آورند و طی زمان بتوانند پیشرفت خود را فراتر از معیارهای صرفا مالی و با در نظر گرفتن معیارهایی جامع مورد سنجش قرار دهند.