شناسایی مسیرها و منابع رخدادهای گردوغبار در استان یزد با استفاده از مدل HYSPLIT و داده های سنجش از دور

یکی از پدیده های مخرب جوی که مناطق دارای اقلیم خشک تا فراخشک مانند استان یزد را به شدت تحت تاثیر خود قرار می دهد، طوفان گردوغبار است. این مخاطره جوی، زیان های زیادی را به دنبال دارد که از جمله آنها می توان به مشکلات محیط زیستی، اجتماعی-اقتصادی، سلامت انسان، اقلیم و ریزاقلیم اشاره کرد. پایش مکانی و زمانی دقیق گردوغبار می تواند به شناسایی مسیر و کانون این پدیده کمک کرده و نقشی حیاتی در مدیریت و کاهش خسارات احتمالی طوفان ایفا کند. در پژوهش حاضر، سه نمونه از طوفان های گردوغبار رخ داده در سال 2022 میلادی در استان یزد مورد واکاوی قرار گرفت. زمانی که دید افقی کمتر از 5/3 کیلومتر و یکی از کدهای 06 تا 09و یا 30 تا 35 گزارش شده باشد، یک طوفان گردوغبار موثر در نظر گرفته می شود. برای شناسایی مسیرهای انتقال توده گردوغبار به استان یزد، از مدل لاگرانژی HYSPLIT استفاده شد. نتایج حاصل از این مدل نشان داد که توده های گردوغبار برای رسیدن به استان یزد سه مسیر اصلی جنوب غربی، غربی-شمال غربی و شمال شرقی را طی می کنند. برای بررسی توزیع مکانی گردوغبار و نیز شناسایی دقیق تر منابع گردوغبار از داده های عمق نوری هواویزها مبتنی بر سنجش از دور، فرآورده MOD04/ MYD04_L2 و همچنین فرآورده MOD08_D3 استفاده شد. تصاویر به دست آمده از سنجنده مودیس، کانون های گردوغبار خارجی را بیابان های بزرگ عراق، سوریه، شبه جزیره عربستان و صحرای ترکمنستان و منشاء داخلی گردوغبار انتقالی را مناطق بیابانی واقع در استان های سمنان و اصفهان در شمال شرق استان یزد معرفی می نمایند. ضمن این که تالاب گاوخونی در شمال غرب منطقه مورد مطالعه به عنوان تشدیدکننده گردوغبار انتقالی از مرزهای غربی کشور عمل می کند. همچنین نتایج به دست آمده از داده های ماهواره ای و مدل HYSPLIT با یگدیگر همخوانی دارند.