مقایسه نظام تولید گوجه فرنگی (Solanum lycopersicum L.) و پیاز (Allium cepa L.) از نظر شاخص های انرژی، اقتصادی و پتانسیل انتشار گازهای گلخانه ای (مطالعه موردی شهرستان های استان البرز)

این تحقیق با هدف بررسی شاخص های انرژی، اقتصادی و میزان انتشار گازهای گلخانه ای در نظام تولید دو محصول گوجه فرنگی و پیاز در سال های 1400 و 1401 در استان البرز انجام شد. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق مصاحبه با کشاورزان و تکمیل پرسش نامه به دست آمد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که بیشترین انرژی ورودی، خروجی و انرژی خالص در پیاز به ترتیب به میزان 8/21324، 105600 و 3/24275 مگاژول در هکتار در شهرستان ساوجبلاغ به دست آمد. در گوجه فرنگی نیز بالاترین انرژی ورودی، خروجی و خالص به ترتیب 8/73799، 56000 و 4/13495- مگاژول در هکتار بود (در گوجه فرنگی به دلیل بیشتر بودن انرژی ورودی نسبت به انرژی خروجی، انرژی خالص به صورت منفی می باشد). بالاترین کارایی مصرف انرژی در پیاز و گوجه فرنگی به ترتیب 4/1 و 32/1 به دست آمد. در مقایسه بهره وری انرژی مشاهده شد که بالاترین مقدار در پیاز 82/0 و در گوجه فرنگی 99/0 کیلوگرم بر مگاژول بود. در بین ورودی های مختلف در نظام تولید این دو محصول گازوییل، کود شیمیایی نیتروژن، کود دامی، آب آبیاری، بنزین و نیروی انسانی بیشترین سهم را در انرژی ورودی داشتند. پیاز و گوجه فرنگی به ترتیب با تولید 8/3065 و 4/3045 کیلوگرم CO2 در هکتار در انتشار گازهای گلخانه ای نقش داشتند. بررسی شاخص های اقتصادی نیز نشان داد که پیاز با درآمد خالص 7/9608 دلار در هکتار نسبت به گوجه فرنگی با درآمد خالص 3/4840 دلار در هر هکتار درآمد بیشتری ایجاد کرده است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان با اصلاح روش های تولید همانند استفاده از روش های نوین آبیاری و همچنین جایگزینی کودهای دامی و زیستی با کودهای شیمیایی باعث کاهش میزان انرژی ورودی و انتشار گازهای گلخانه ای شد و بدین ترتیب شرایط لازم جهت استقرار یک کشاورزی پایدارتر را فراهم کرد.