برآورد ETp بخش جنوبی حوضه ارس بر مبنای برونداد داده های مدل CanESM2

تبخیر و تعرق یکی از مولفه های مهم در بیلان آب است. تخمین تبخیر و تعرق مورد توجه پژوهشگران بسیاری در ایران و جهان بوده است. تخمین دقیق تبخیر و تعرق در مدل سازی هیدرولوژی، طراحی آبیاری و مدیریت منابع آب اهمیت زیادی دارد. این متغیر یکی از مولفه های بسیار مهم و موثر در بیلان آب است. تبخیر و تعرق بعد از بارش به عنوان دومین مولفه بزرگ چرخه آب زمین در مقیاس جهانی محسوب می شود. ارزیابی وضعیت اقلیم دوره آینده و تغییر اقلیم و اثرات آن از طریق خروجی مدل های اقلیمی انجام می شود.

در این پژوهش، داده های روزانه متوسط حداقل و حداکثر دما به منظور ترسیم دورنمای ETp به روش هارگریوز-سامانی تا دهه 2050 میلادی برای 6 ایستگاه سینوپتیک بخش جنوبی حوضه آبریز رودخانه ارس براساس مدل CanESM2 تحت سناریوهای RCP با استفاده از SDSM ریزمقیاس شد. بدین منظور، داده های مشاهداتی ایستگاه ها و داده های بازتحلیل (NCEP) در بازه زمانی روزانه (2005-1985) و نیز داده های تاریخی مدل (historical-2005) CanESM2 تحت سناریوهای RCP (برای بازه زمانی 2100-2006) به کار رفته است.

مقادیر ETp تخمینی برای حوضه ارس طی دوره آتی براساس ریزمقیاس نمایی داده های دمایی مدل CanESM2 تحت سناریوهای RCP نشان داد مقدار این متغیر تحت سناریوی RCP2.6 نسبت به دوره پایه، کاهش جزئی و تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 افزایش جزئی خواهد داشت. مقدار ETp در این حوضه ایستگاه اردبیل، اهر و خوی تغییر کاهشی و در پارس آباد و جلفا تغییر افزایشی خواهند داشت. مقدار ETp ماهانه حوضه ارس در دوره آینده در ژانویه، آوریل تا ژوئن و اوت با دامنه ای بین 1/0 تا حداکثر 3/24 میلی متر نسبت به دوره پایه افزایشی برآورد شد. مقایسه مقادیر ETp برآوردی دوره آینده و گذشته نشان داد که ETp برآوردی به روش هارگریوز -سامانی در دوره گذشته نسبت به داده تبخیر ایستگاهی به جز پارس آباد و خوی بیش از 100 میلی متر در سال بیش برآورد و در سایر ایستگاه ها کم برآورد می کند. مقادیر ETp هارگریوز - سامانی به جز ماکو که در دوره 2005-1985 بیشتر از 2005-1992 است، در بقیه ایستگاه ها در 2005-1992 بزرگ تر از مقادیر دوره پایه است.

مقادیر ETp تخمینی برای حوضه ارس طی دوره آتی نشان داد که مقدار این متغیر در سطح حوضه سالانه نسبت به ETp دوره پایه (به روش هارگریوز -سامانی) افزایش جزئی خواهد یافت که این افزایش به معنی افزایش نیاز آبی گیاهان در آینده در فصل رشد، کاهش نفوذ و افزایش تبخیر آب حاصل از بارندگی و ذوب برف و کاهش تغذیه آبخوان ها است.