جامعه شناسی اقتصادی و فرهنگی بر اساس یادکرد مشاغل و حرف در شعر عصر تیموری (مورد کاری: اشعار امیر علیشیر نوایی، اهلی شیرازی، جامی، شاه قاسم انوار، شاه نعمت الله ولی، هلالی جغتایی)

پیشه ها، حرف و ساختار اقتصادی یکی از گزاره های تاریخ اجتماعی است که بررسی و واکاوی گونه ها، قلمرو، خاستگاه و جنبه های گوناگون آن میتواند زوایای تازه ای از سبک رفتاری، زندگی و گذشته مردم را به ما بنمایاند. دیوانهای شعری را باید از جمله منابع و ماخذی برشمرد که قادر هستند واژه های جامعه شناسانه بسیار ارزشمندی را از دوره در اختیار خوانندگان قرار دهند. هدف اصلی این جستار بررسی اشارات اجتماعی و جامعه شناسی پاره فرهنگهای اقتصادی، مشاغل و پیشه ها در ادبیات عصر تیموری، از لابلای مجموعه اشعار بر جای مانده از شعرای این دوران است.

روش پژوهش: 

این مقاله با رویکردی توصیفی تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و شیوه سندکاوی با نگاهی جامعه شناسانه و تکنیک واکاوی نام مشاغل و حرف در دیوان شعری امیر علیشیرنوایی، اهلی شیرازی، جامی، شاه قاسم انوار، شاه نعمت الله ولی و هلالی جغتایی از شاعران دوران تیموری کوشیده ایم به ارائه نتایج بپردازیم.

یافته های تحقیق نشان دهنده آن است که ارتباط تنگاتنگی میان اوضاع جامعه در عصر تیموری و رواج هنر، صنعت و رونق بسیاری از مشاغل در قرن هشتم و نهم در ایران وجود دارد که انعکاس آن در آثار شعری این دوره بمثابه گزاره هایی مناسب جهت رهیافت جامعه شناسانه انعکاس یافته است. 

نتایج پژوهش: 

نتایج این بررسی نشان میدهد که در عصر تیموریان بدلیل توجه تیمور و جانشینان وی از جمله شاهرخ میرزا به هنر و صنعت بویژه در پایتخت تیموریان هرات و توجه به گسترش امور وقف، ساختن مدرسه، مسجد، پرورش معلمان، وعاظ، خطیبان، دیوانهای اقتصادی و اداری، امور نظم اجتماعی چون قضاوت، شحنگی و... همگی مورد توجه قرار گرفته و در شعر این دوران به کنایه یا اشاره مستقیم توسط شاعران، یاد شده است.