سنجش آلودگی فلزات سنگین و سموم ارگانوفسفره تجمع یافته در دو نوع برنج و ارزیابی ریسک سرطان زایی و غیرسرطان زایی مربوطه برای کودکان و بزرگسالان در مزارع برنج شمال ایران

آلودگی محیط زیست به یکی از مشکلات اساسی جوامع امروزی تبدیل شده است به نحوی که علاوه بر اکوسیستم های طبیعی، سلامت انسان را نیز مورد مخاطره قرار داده است. بنابراین، در این مطالعه آلودگی فلزات سنگین و سموم ارگانوفسفره تجمع یافته در دو نوع متفاوت برنج مصرفی انسان سنجش شد. هم چنین ریسک سرطان زایی و غیر سرطان زایی مرتبط با این مواد سمی برای کودکان و بزرگسالان در مزارع برنج شمال ایران مورد ارزیابی قرار گرفت. به همین منظور تعداد 17 ایستگاه برای نمونه برداری از برنج مورد مصرف از مزارع موجود در استان مازندران در دو گروه کشت اول و دوم انتخاب گردید. نمونه های برنج پس از نمونه برداری برای سنجش سموم داخل فویل پیچیده شد و برای سنجش فلزات سنگین داخل پک های پلاستیکی قرار گرفت. سنجش فلزات سنگین با استفاده از دستگاه ICP-MS و سنجش سموم با استفاده از دستگاه GC-MS و سنجش جیوه با استفاده از اتوآنالایزر مخصوص جیوه انجام شد. شاخص های ریسک سرطان زایی و غیرسرطان زایی برای دو گروه کودکان و بزرگسالان در دو گروه کشت اول و دوم مورد ارزیابی و محاسبه قرار گرفت. نتایج نشان داد که فلز نیکل و سرب بالاترین مقدار را در نمونه های جمع آوری شده به ترتیب در ایستگاه 14 به میزان 0/38 و در ایستگاه 6 به میزان 0/17 میلی گرم بر کیلوگرم نشان داد. علاوه بر این فلزات سمی و سرطان زا آرسنیک، کادمیوم و جیوه به ترتیب در ایستگاه های 6، 5 و 6 مقادیر 0/094، 0/017 و 0/001 میلی گرم بر کیلوگرم را نشان دادند. ایستگاه 1 و ایستگاه 2 به ترتیب دارای بیش ترین و کم ترین مقادیر دیازینون در محدوده 0/038 و 0/004 و کلروپریفوس به ترتیب بیش ترین و کم ترین مقادیر را در ایستگاه های 8 و 14 با مقادیر 0/019 و 0/001 میلی گرم بر کیلوگرم نشان داد. ریسک غیر سرطان زایی کشت اول و دوم برای کودکان و بزرگسالان برای سموم بی خطر و برای فلز نیکل دارای بالاترین خطر بود. هم چنین مقادیر THQ خطر بالایی را برای مصرف کنندگان نشان داد. خطر سرطان زایی برای گروه های هدف در غلظت های مختلف کروم بالاترین مقدار و در کشت دوم برای گروه کودکان دارای سطوح پر خطر بود. نتایج این تحقیق نشان داد که برنج تولید شده در مزارع شمال ایران حاوی مقادیر مختلفی از سموم و فلزات سنگین است که دارای پتانسیل سرطان زایی و غیرسرطان زایی برای مصرف کنندگان می باشند.