تجزیه ضرایب مسیر صفات مرتبط با عملکرد دانه در ژنوتیپ های مختلف گندم تحت شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی

به منظور تعیین همبستگی و روابط بین صفات مختلف در گندم نان، 30 ژنوتیپ به عنوان فاکتور فرعی تحت آزمایش کرت های خرد شده در طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه با سه تکرار در شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی در سال 96-1395 بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر اکثر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی دار وجود داشت. اثر متقابل ژنوتیپ× تنش برای کلیه صفات، به جز وزن هزار دانه معنی دار بود، که بیانگر تاثیر متقابل ژنوتیپ و محیط بود. از نظر عملکرد دانه تحت شرایط نرمال، ژنوتیپ های c-94-3 و حیدری به ترتیب با میانگین های 437 و 427 گرم در مترمربع به عنوان برترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. تحت شرایط تنش خشکی در مرحله گلدهی، ژنوتیپ های cd-4 و cd-6 به ترتیب با میانگین های 104 و 108 گرم در مترمربع کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. بر اساس نتایج رگرسیون چندگانه ، در شرایط آبیاری مطلوب صفات مساحت برگ پرچم، تراکم سنبله، تعداد روز تا 50% گلدهی و طول سنبله (0/466=R2)، و در شرایط تنش، صفات سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملکرد کاه (0/736=R2) بیشترین تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. بر اساس نتایج تجزیه مسیر، صفات مساحت برگ پرچم، تراکم سنبله و طول سنبله در شرایط مطلوب و صفات سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملکرد کاه در شرایط تنش اثر مستقیم و مثبت بر روی عملکرد دانه نشان دادند. به طور کلی در شرایط نرمال صفات تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، مساحت برگ پرچم، تراکم سنبله و طول سنبله و در شرایط تنش صفات تعداد دانه در سنبله، سرعت پر شدن دانه، طول دوره پر شدن دانه و عملکرد کاه تعیین کننده عملکرد دانه بودند.