ارزیابی خواص آنتی اکسیدان 28 مورد از گیاهان دارویی ایران

موضوع رادیکال های آزاد و گونه های فعال اکسیژن و اثرات آنها بر سیستم های بیولوژیک، یکی از مباحث مهم و مطرح در پزشکی است. این عوامل می توانند به طور برگشت ناپذیر به مولکول های حیاتی نظیر اسیدهای نوکلئیک، پروتئین ها، لیپیدها و لیپوپروتئین ها آسیب وارد نمایند. آنتی اکسیدان ها قادرند سیستم های بیولوژیک را در برابر این عوامل محافظت نمایند. برخی از گیاهان دارویی حاوی مقادیر بالایی از آنتی اکسیدان هستند که مصرف این گیاهان می تواند در سلامتی انسان موثر باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی تعدادی از گیاهان دارویی ایران انجام شد.
بر اساس اطلاعات موجود در طب سنتی، تعداد 28 گیاه دارویی موثر در کاهش قند خون، چربی خون، فشار خون و آترو اسکلروز انتخاب و عصاره آبی و الکلی آنها تهیه گردید. قدرت آنتی اکسیدانی تام این گیاهان با روش (FRAP (Ferric Reducing/Antioxidant Power مورد بررسی قرار گرفت؛ همچنین توانایی عصاره این گیاهان با غلظتهای مختلف در مهار همولیز گلبول های قرمز ایجادشده به وسیله پر اکسید هیدروژن (H2O2) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج به صورت میانگین و انحراف معیار حاصل از تکرار حداقل 3 بار آزمایش محاسبه و با یکدیگر مقایسه شدند. برای مقایسه اثر غلظتهای مختلف از آزمون آماری One Sample t استفاده شد.
در بین عصاره های آبی گیاهان دارویی مورد مطالعه، بیشترین قدرت آنتی اکسیدانی به ترتیب در مرزنجوش، گل سرخ، مریم گلی، دارواش، اکلیل الملک، برگ گردو و سرخ ولیک مشاهده گردید و همبستگی مثبت و معنی داری بین قدرت آنتی اکسیدانی عصاره های آبی و الکلی به دست آمد(r=0.671,P<0.001). گیاهان دارویی با خاصیت آنتی اکسیدان بالا توانستند بخوبی همولیز گویچه های قرمز ایجاد شده توسط H2O2 را خنثی نمایند (0.05>p) با افزایش قدرت آنتی اکسیدانی، میزان مهار همولیز گلبول های سرخ نیز افزایش یافت (0.007>P و 0.646=r). لازم به ذکر است برخی از گیاهان دارویی با نشان دادن خواص پراکسیدانی موجب افزایش میزان همولیز گلبول های قرمز شدند.
با توجه به این که برخی از گیاهان دارویی سنتی، سرشار از آنتی اکسیدان های طبیعی می باشند که می توانند فعالیت رادیکال های آزاد را خنثی نمایند، توصیه می شود از این گیاهان به عنوان پیشگیری از بیماری های مختلف، کمک به درمان بعضی از بیماری ها و همچنین جلوگیری از ایجاد عوارض آنها، در کنار داروهای شیمیایی جدید استفاده شود.