مقایسه روش های میکروسکوپی فلورسنت و زیل - نلسن در تشخیص باسیل مقاوم به اسید و الکل

امروزه از فناوری پیشرفته ای برای تشخیص بیماری سل استفاده می شود ولی به دلیل عدم دسترسی و هزینه بالای آن در بیشتر مراکز، مطالعه حاضر با هدف تعیین ارزش و مقایسه دو روش قدیمی رنگ آمیزی Ziehl-Neelsen (ZN) و Fluorescence Microscopy (FM) در تشخیص بیماری سل انجام شد.
این مطالعه توصیفی - تحلیلی در دو مرحله انجام شد. در مرحله اول 3125 نمونه از 1430 بیمار مشکوک به سل با علائم بالینی (ارجاع شده به آزمایشگاه مرکزی سل شهر بیرجند) از فروردین 1374 تا فروردین 1381 از نظر وجود Acid-Fast Bacilli (AFB) به وسیله رنگ آمیزی ZN و FM مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله دوم 500 بیمار از 1430 بیمار با هر دو روش ZN و FM بررسی شدند. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آزمونهای آماری ضریب توافق کاپا در سطح معنی داری P?0.05 مورد تحلیل قرار گرفتند.
در این بررسی 116 (%8.1) بیمار با روش FM، اسمیر مثبت را نشان دادند؛ از این تعداد 41 نفر (%2.9) با روش ZN هم اسمیر مثبت بودند. رنگ آمیزی ZN حساسیت 35 درصدی را در نمونه های مثبت با FM نشان داد. زمانی که نمونه های اول و دوم هر دو با هم بررسی شدند. حساسیت ZN از %35 به %42 افزایش پیدا کرد. 500 بیمار با هر دو روش ZN و FM بررسی شدند که 30 نمونه با FM و 26 نمونه با ZN اسمیر مثبت را نشان دادند؛ در کل 37 نمونه با هر دو روش مثبت بودند. ضریب توافقی کاپا برای دو روش تشخیصی ZN و FM 0.660 به دست آمد (P<0.001). در این بررسی بر اساس معیار قرار گرفتن FM، روش رنگ آمیزی ZN حساسیت %77.3، ویژگی 98.5، ارزش اخباری مثبت %85 و ارزش اخباری منفی 97.6 را نشان داد.
با توجه به ضریب توافق بالای FM و ZN هر دو روش برای بیماری سل تشخیصی است؛ اما زمانی که یک نمونه در دسترس باشد، FM ارجح است؛ بنابراین پیشنهاد می شود در مراکزی که امکان انجام رنگ آمیزی FM وجود دارد، جهت افزایش سرعت و حساسیت آزمایشها، ابتدا نمونه ها با FM بررسی و سپس نمونه های مثبت با ZN تایید شوند.