از تکوین پانکراس تا درمان دیابت ملیتوس

دیابت نوع 1 ناشی از حمله خودایمنی علیه سلول های بتای مولد انسولین بخش درون ریز پانکراس است. درمان های رایج برای دیابت نوع 1 از جمله بررسی گلوکز قند خون ناشتا و تزریق مکرر روزانه انسولین، برای جلوگیری از مشکلات بیماری کافی نیست. تنها درمان واقعی دیابت نوع 1، جایگزینی توده سلول بتا است که معمولا با انجام پیوند پانکراس و جزایر لانگرهانس صورت می گیرد. اما کمبود بافت های دهنده، کاربرد گسترده این روش ها را محدود کرده است. درک مکانیسم های ازدیاد سلول های بتا به کمک دانش تکوین پانکراس و راه های استفاده از این مسیرها، محققان را قادر ساخته است تا روش های نوینی برای تولید، تکثیر و نگهداری سلول های بتا ابداع کنند. ویژگی سلول های بنیادی در نوسازی و امکان تمایز به انواع سلول های متفاوت، توجه دانشمندان را برای استفاده از این سلول ها برای تولید سلول های مولد انسولین در محیط آزمایشگاهی به خود جلب کرده است. در مدل های حیوانی دیابتی، با استفاده از سلول های مولد انسولین مشتق از سلول های بنیادی، بهبودی دیابت حاصل شده است. در این مقاله مروری، به دنبال بیان تکوین پانکراس برخی از پیشرفت های اخیر را مطرح می کنیم که عمدتا در زمینه تمایز و دستکاری ژنتیکی سلول های بنیادی جنینی و بزرگسال به سلول بتای بخش درون ریز پانکراس است و احتمالا اساس درمان آینده را تشکیل می دهند.