بررسی ارتباط و ارزش تشخیصی FSH ادرار و FSH سرم در خانم های یائسه و غیر یائسه

FSH (هورمون محرک فولیکولی) هورمون گلیکوپپتیدی مترشحه از هیپوفیز قدامی است که با عملکرد تخمدان در ارتباط می باشد. به دلیل ترشح دوره ای این هورمون در طول یک شبانه روز و در طول یک سیکل ماهیانه، جهت اندازه گیری آن از نمونه های متوالی سرم استفاده می شود. در این مطالعه با توجه به اثر کلیه در دفع تدریجی این هورمون، از نمونه ادرار صبحگاهی و اتفاقی به جای نمونه های متوالی سرم در افراد یائسه و غیر یائسه استفاده شد.
در این مطالعه 50 خانم 60- 35 ساله که از قرص های ضد بارداری خوراکی استفاده نکرده و دارای عملکرد کلیوی نرمال داشتند و جهت عمل جراحی هیسترکتومی (برداشتن رحم) به دلیل بیماری های خوش خیم به بیمارستان امام خمینی ساری مراجعه نموده بودند، نمونه مورد مطالعه را تشکیل می دادند. روز قبل از جراحی بدون آگاهی (blind) از وضعیت یائسه بودن یا نبودن آن ها، تحت خونگیری مکرر قرار گرفته و همزمان نمونه ادرار به صورت اتفاقی و فردا صبح یک نمونه ادرار صبحگاهی گرفته شد. میزان FSH به روش رادیوایمونواسی (RIA) در هر کدام از نمونه ها اندازه گیری شده و ارتباط بین FSH سرم (استاندارد طلایی) با هر کدام ازنمونه های ادراری و در خانم های یائسه و غیر یائسه به طور جداگانه به دست آمد. سپس حساسیت و ویژگی تست بررسی شد.
از 47 بیمار پذیرفته شده در طرح، 37 نفر غیر یائسه با FSH کمتر از 20mIu/ml و 10 نفر یائسه با FSH بیش از 40mIu/ml بودند. 3 نفر از بیماران به دلیل تعریف نشده بودن میزانFSH از مطالعه حذف گردیدند. سپس همبستگی بین سطح FSH سرم در افراد گروه اول با ادرار اتفاقی و ادرار صبحگاهی به ترتیب 31 درصد و 84 درصد و در گروه دوم 68 درصد و 77 درصد به دست آمد. حساسیت و ویژگی تست در مورد ادرار اتفاقی 100 درصد و 97 درصد و در مورد ادرار صبحگاهی 100 درصد و 100 درصد محاسبه شد.
طبق نتیجه به دست آمده در این مقاله، رابطه بالایی بین FSH سرم با ادرار صبحگاهی در افراد یائسه و غیر یائسه و همچنین با ادرار اتفاقی در گروه افراد یائسه وجود دارد. همچنین با توجه به حساسیت و ویژگی بسیار خوبی که اندازه گیری FSH در یک نمونه ادرار صبحگاهی در مقایسه با سرم دارد، می توان یک نمونه ادراری خصوصا صبحگاهی را در موارد فیزیولوژیک یا پاتولوژیک و در هر سطحی از FSH جایگزین چند نمونه متوالی سرم نمود. این روش بسیار بی خطرتر، آسان تر و مقرون به صرفه می باشد.