محرک نخستین ارسطو

ارسطو که رساله های مختلفی درباره فیزیک، مابعدالطبیعه و مانند آن نگاشته است، ضمن اذعان به واقعی بودن حرکت و تغییر، استدلال کرده است که چون هر متحرکی نیازمند محرک است پس باید یک محرک اولی و آغازین وجود داشته باشد، اما چنان محرکی چگونه می تواند همه عالم را به حرکت درآورد.
ارسطو برای توضیح مساله به تمثیل رابطه عاشق و معشوق متوسل می شود. برطبق فلسفه سنتی محرک اول، عالم را از راه علیت غایی و نه علیت فاعلی به حرکت درمی آورد.
شواهدی بر پذیرش عمومی این دیدگاه در میان فیلسوفان شرق و غرب عالم دیده می شود. این مقاله کوششی است برای نشان دادن خطای این برداشت عمومی و این که محرک اول ارسطو علاوه بر علت غایی، علت فاعلی هم است؛ یکی به این دلیل که اساسا برهان ارسطو برای اثبات محرک اول از طریق علیت فاعلی است ثانیا، خود ارسطو محرک اول را فاعل حرکت می داند.