بررسی نقش عوامل مؤثر در گسترش وتکامل مخروط افکنه های ارتفاعات دره دیز- دیوان داغی با استفاده از روش ها و تکنیک های جدید

منطقه مورد بررسی با وسعت 283 کیلومتر مربع درمحدوده عرض شمالی 42 38 تا 52 38 و طول شرقی 23 45 تا 4045 در فاصله 95 کیلومتری شمالشرق شهر تبریز واقع شده است. در پیدایش و تکامل مخروط افکنه های متعدد و بسیار شاخص منطقه، عوامل مختلفی نظیر آب و هوا، وسعت حوضه آبریز، لیتولوژی، وضعیت تکتونیک، ضریب ناهمواری، پوشش گیاهی و... به طور سیستماتیک مؤثر است. مناطق خرد شده تکتونیکی (تقریبا90 % محدوده کوهستان) در ارتباط با حساسیت لیتولوژیکی سازندها و...، زمینه تدارک مقادیر رسوب زیاد را برای مخروط افکنه ها (به عنوان نمونه 9/9933 تن در سال برای مخروط افکنه دره دیز) فراهم می کند. تغییرات اقلیمی در پالئوکلیما و حاکم بودن سیستم فرسایش پری گلاسیر در شرایط اقلیمی گذشته و حال نقش بسزائی در میزان فرسایش و ماهیت نهشته گذاری در مخروط افکنه داشته و دارد.وجود تغییرات شیب و شیب های بیش از 5% در نیمرخ طولی مخروط افکنه ها نشانگر فازهای مختلف نهشته گذاری است و به ویژه در ارتباط با فعالیت های تکتونیکی می باشد. نتایج بررسی های میدانی، مرفومتریک و نتیجه ضرائب و شاخص ها و همچنین روابط آماری موجود در بین آنها نشان می دهد که فرضیات تحقیق در مورد نقش عوامل مؤثر در پیدایش و تکامل مخروط افکنه های منطقه صحیح می باشند. برای مثال بین مساحت حوضه آبریز و مساحت مخروط افکنه ها وجود میزان همبستگی بالا (97%) در سطح اطمینان 99% و نیز میزان همبستگی بالا 936% بین مقدار رسوب دریافتی و وسعت مخروط افکنه ها نشانگر رابطه معنی داری قوی بین آنهاست. مقادیر عددی زیاد شاخص مخروط گرائی در مخروط افکنه های شماره (10،3،2،1) نشانگر محصور شدگی آنها توسط موانع طبیعی (ساختمانی) است و در مخروط افکنه های شماره (4و5) برعکس است. نقش ضریب ناهمواری زیر حوضه ها نه تنها در گسترش وتکامل مخروط افکنه بسیار اساسی می باشد، بلکه در برخی از مخروط افکنه ها (مانند قلعه ریز...) بیش از عامل وسعت حوضه آبریز آنها مؤثر بوده است.