بررسی مسیر مراجعه مبتلایان به اختلالات روانپزشکی در اولین مراجعه به مرکز اعصاب و روان زارع ساری در سال 79-1380

چگونگی ارجاع بیماران به مراکز درمانی و خدمات پزشکی کشور از موضوعات مهم و اساسی در تحقیقات و به عنوان یک اولویت پژوهشی از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور اعلام شده است. با عنایت به وجود ارتباط مستقیم بین شناخت به موقع و سریع مشکل و کاهش عوارض بجا مانده از بیماری، این مطالعه به منظور شناسایی مسیری که بیماران با اختلالات روانپزشکی برای دریافت خدمات درمانی تا مراجعه به روانپزشک طی می کنند، انجام گرفت.
در این مطالعه توصیفی یک ساله تعداد 400 بیمار که برای اولین بار به مرکز روانپزشکی زارع مراجعه می کردند، به روش نمونه گیری آسان و با استفاده از پرسشنامه پانزده ماده ای معتبر و مصاحبه بالینی بر طبق DSM-IV مطالعه شدند. اطلاعات بدست آمده به صورت توصیفی و با کمک آزمون مربعات مورد تحلیل قرار گرفت.
از 400 بیمار مورد مطالعه، 5/62درصد مرد، 5/37درصد زن، 8/61درصد متاهل، 8/35درصد مجرد، 5/59درصد شهری، 60درصد بیماران در گروه سنی 21-40 سال، 3/20درصد بی سواد، و 3/37 درصد بیکار بودند. 6/49 درصد توسط خانواده و دوستان، 4/28 درصد توسط کادر پزشکی درمانی، 9 درصد خود ارجاع، و 5/6درصد از طریق نیروی انتظامی به مرکز اعصاب و روان زارع ارجاع شدند. 35درصد (گروه عمده) به زور و اجبار مراجعه داشتند. منبع اولیه درمان در 9/61درصد کادر پزشکی (بیشترین مورد پزشک عمومی با 8/33درصد)، 3/20درصد بدون مراجعه قبلی، و 18درصد درمانگران محلی و فالگیرها بودند. 43درصد بیماران حداقل یکبار به این درمانگران محلی مراجعه داشتند. 7/45درصد با تاخیر بیش از 2 سال از شروع مشکل مراجعه و 3/52درصد بیش از سی هزار تومان تا مراجعه اول متحمل هزینه شدند. اختلالات خلقی با 37درصد، روان پریشانه با 5/33 درصد، و اضطرابی با 7/13درصد شایعترین تشخیص های اولیه بودند.
با وجود الگوی فعلی سیستم ارجاع بیماران روانپزشکی، آگاهی نامطلوب کادر پزشکی درمانی و بهداشتی، دخالت پرعارضه درمانگران محلی، مداخله پزشکان غیرروانپزشک و افراد غیرحرفه ای، ضمن عدم مراجعه عده قابل توجهی از بیماران، بسیاری نیز با عوارض بجامانده از بیماری و تحمل هزینه ای سنگین به نزد روانپزشک مراجعه می کنند که در این موارد پیش آگهی نامطلوب و پاسخ بد درمانی در انتظار بیمار خواهد بود.