مدیریت مالکیت فکری در صنعت نفت

در سالهای اخیر، شکلگیری شرکتهای صاحب نام طراحی و مهندسی در درون صنعت نفت، گام بلند دیگری در راه ارتقاء توان تکنولوژی این صنعت بوده است. اما علیرغم تمامی این دستاوردهای درخشان، ورود به جرگه صاحبان تکنولوژی مستلزم ورود قدرتمند به عرصه «تحقیق و توسعه» است. ناگفته پیداست که کسب ارزش افزوده بالاتر و دستیابی به توان رقابت بین المللی در این صنعت، بدون توان خلق تکنولوژی های جدید و برتر امکان پذیر نمیباشد. اما تحقق این هدف مستلزم فراهم آوردن توانمندی ها و ساز و کارهای به مراتب پیچیدهتری است که اغلب در فضای صنعت نفت ایران ناشناخته و مبهم است.
یکی از مهمترین ساز و کارهای ورود به جرگه خلق تکنولوژی، «حقوق مالکیت فکری» است. به عبارت دیگر بخش عمدهای دارایی شرکتهای صاحب تکنولوژی از جنس دانش و اطلاعات دیگر مصادیق دارایی های غیر فیزیکی است و ثروتآفرینی این شرکتها نیز تا حد زیادی ریشه در همین دارایی های غیر فیزیکی یا «فکری» دارد. مطالعه نشان میدهد که در حدود 80 درصد ارزش شرکتهای فعال در صنعت انرژی از جنس دارایی های فکری هستند.[1] اما سازوکار اعمال مالکیت بر این بخش مهم و عمده از دارایی شرکتها، همان حقوق مالکیت فکری است. به عبارت دقیقتر، بدون تسلط بر پیچیدگی های «مدیریت مالکیت فکری» ورود به عرصه صاحبان تکنولوژی غیر ممکن است.