بستری و درمان اجباری: نگاهی به قوانین بهداشت روان

نادیده گرفتن حقوق و آزادی بیماران روانی در جهان شایع است. در حالی که تا سال های میانی سده بیستم بیشتر قوانین برای حمایت از جامعه در برابر بیماران روانی وضع شده بود، در سال های اخیر دیدگاه قانون‎گذاران برحفظ حقوق بیماران روانی متمرکز شده است. این بررسی با هدف بازبینی قوانین بستری اجباری کشورها و توصیه های سازمان جهانی بهداشت در این زمینه انجام شده است.
در یک بررسی مروری، قوانین بهداشت روان برخی کشورها به ویژه در زمینه بستری اجباری بازبینی شده است. اطلاعات این پژوهش در طول مدت دو سال با بازبینی بیش از چهل پایگاه اطلاع رسانی و جستجوی دستی پانزده منبع در دسترس، گردآوری شده، قوانین بستری اجباری کشورها و هم چنین توصیه های سازمان جهانی بهداشت در حوزه های تفکیک بستری و درمان اجباری، ایجاد محیط هایی با کمترین محدودیت، ملاک های بستری اجباری، مراجع تشخیص و تایید بستری اجباری و نیز طول مدت بستری اجباری مقایسه گردیده است.
این بررسی نشان داد که سازمان جهانی بهداشت و هم چنین بیشتر کشورهای مورد بررسی بر لزوم رعایت اصول زیر در تدوین قوانین بستری اجباری تاکید کرده اند: ایجاد محیط با کمترین محدودیت، وجود ملاک های”خطرناک بودن“و”نیاز به درمان“برای بستری اجباری فرد، لزوم تشخیص اندیکاسیون بستری اجباری توسط دو نفر، لزوم تایید اندیکاسیون یادشده توسط مرجع بی طرف و طول مدت محدود بستری اضطراری در حد چند روز. هم چنین فرآیند بستری و درمان اجباری در برخی کشورها تفکیک و در برخی دیگر ادغام شده است.
با توجه به اهمیت رعایت حقوق متقابل بیمار روانی و جامعه، بستری اجباری دربرگیرنده بخش بزرگی از قانون بهداشت روان است. سازمان جهانی بهداشت که بستری اجباری را نه تنها محرومیت از آزادی بلکه یک ضربه روانشناختی می داند، اصولی را برای تدوین قانون بستری اجباری، ضروری دانسته است. از سوی دیگر با توجه به کاستی های قوانین مربوط به این موضوع در ایران، لزوم از میان برداشتن کاستی ها و قانونمندشدن روند بستری اجباری احساس می شود.