نگاهی به دین پژوهی

ین مقال بر آن است تا افق روشنی از رویکردهای گوناگون به دین پژوهی را ارائه دهد. در ابتدا به تعریف و ابعاد مختلف دین اشاره شده، سپس برخی از رویکردهای مهم دین پژوهی مطرح و مورد نقادی قرار گرفته است. این رویکردهای دین پژوهی عبارتند از: 1. رویکرد مردم شناختی؛ 2. رویکرد پوزیتیویستی و طبیعت گرایانه؛ 3. رویکرد اخلاقی؛ 4. رویکرد جامعه شناختی؛ 5. رویکرد پراگماتیستی؛ 6. رویکرد پدیدار شناختی؛ 7. رویکرد تحلیلی. نقص مشترک همه این رویکردها این است که فقط به جنبه و ساحتی از ابعاد دین توجه کرده و از ابعاد و ساحت های دیگر دین غفلت ورزیده اند. در پایان، انواع رویکردهای دین پژوهی در اسلام، مطرح و ارزیابی شده است که عبارتند از: 1. رویکرد اهل حدیث؛ 2. رویکرد معتزله؛ 3. رویکرد اشاعره؛ 4. رویکرد شیعه.
واژگان کلیدی: دین، ابعاد دین، اسلام، دین پژوهی، ساحت های دین، عقل، ظواهر کتاب مقدس.
در عصر جدید، مطالعات گسترده ای درباره دین صورت گرفته است. از آن جا که دین، ابعاد و ساحت های گوناگونی دارد، برحسب این ابعاد و ساحت ها می توان دین پژوهی داشت. نکته قابل ذکر این است که در بیش تر این دین پژوهی ها، همان طور که بعد اشاره می کنیم، به یک بعد و ساحت از ابعاد و ساحت های دین توجه شده و از بقیه دیگر غفلت ورزیده اند.