تعبیر تجربه ذن

فلسفه آیین بودای ذن همان فلسفه مهایانه آیین بودا است; زیرا چیزی بیش از توسعه آن نیست. اما این توسعه در میان مردمی رخ داد که روان شناسی یا جان شان تا حد زیادی متفاوت از جان هندی بود، که آیین بودا را نتیجه داد. آیین بودا، پس از ناگارجونه و وسوبندو و پیروان بلافصل آنها، دیگر نتوانست به رشد سالمش در خاک اصلی اش ادامه دهد; اگر بنا بود که مهم ترین جنبه ای را توسعه بخشد که تاکنون پاک از آن غافل مانده بودند و هم به سبب این غفلت نیروی زیستش سخت به سستی گراییده بود پس می بایست در خاک دیگری نشانده شود. مهم ترین جنبه آیین بودای مهایانه که در اقلیم روانی چین شکفت، چن (ذن) بود. چین هرچند که در کامل کردن نظام هوا ین (که گون، یا اوتمسکه) یا تیین دایی (تن دایی) اندیشه مهایانه شکست خورد، اما چن را پدید آورد. این کار واقعا مددی یکه بود از نبوغ چینی به تاریخ عمومی فرهنگ روانی; اما این ژاپنی ها بودند که روح حقیقی ذن را باریک بینانه زنده نگاه داشتند و فن آن را کامل کردند.