مرجئه؛ علل و عوامل پیدایش و گرایش به آن

پس از تشکیل حکومت نبوی در مدینه، تحولات ساختاری عمیقی ابتدا در جامعه عربی و سپس در بخش مهمی از جوامع بشری واقع شد. یکی از جلوه های این انعکاس، پیدایش جریان تاثیرگذار ارجاء است که زمینه های فکری، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی فراوانی آن را پشتیبانی می کند. از آنجایی که، مرجئه پس از فروپاشی حکومت بنی امیه عملا راه انحطاط پیمودند و همواره در معرض انتقاد و اعتراض مذاهب مختلف اسلامی قرار داشته اند، بسیاری از واقعیت های تاریخی مربوط به آنان یا از میان رفته و یا عمدتا توسط مخالفانشان گزارش شده است. از این رو، شناسایی واقعیت درباره این گررو، دشواری های خاصی خود را دارد.
این مقاله می کوشد تا با بهره گیری از برخی روش ها و استفاده از گزارش های متفاوت و بعضا متناقض در منابع تاریخی، خاستگاه فکری و سیاسی مرجئه را مورد بررسی قرار دهد. عوامل درون دینی و برون دینی زمینه ساز پیدایش و رشد مرجئه، مستند به گزارش های منابع متقدم معرفی و تحلیل شده است.