شناسایی و معرفی توده های جنگلی طبیعی استان تهران

با گسترش شهرها و مراکز سکونتی، بسیاری از اجتماعات گیاهی محو و نابود می شوند. نمونه بارز این موضوع در ارتفاعات استان تهران مشهود است. در حالی که مساحتی کمتر از 5 درصد سطح حوزه های کوهستانی شمالی استان تهران را توده های درختی و درختچه ای تشکیل می دهند، همین سطح ناچیز نیز با خطر جدی تجاوز و تخریب روبه رو هستند. به نظر می رسد گسترش شبکه جاده های ارتباطی در البرز، افزایش تقاضای زمین در مناطق ییلاقی و افزایش بی رویه ارزش زمین، ناشناخته ماندن توده های جنگلی و ضعف مدیریت منابع طبیعی در طی سالها، از جمله عوامل گسترش ساخت و ساز در عرصه های ملی کوهستانی باشد. بدین ترتیب در این تحقیق، شناسایی و معرفی توده های جنگلی به عنوان اولین گام در حفاظت و مدیریت مد نظر قرار گرفت. جنگل های طبیعی استان تهران که بیشتر مربوط به کوهستان های البرز جنوبی اند، در ناحیه رویشی ایران و تورانی قرار گرفته و دربردارنده پوشش گیاهی خاص این ناحیه هستند. درختان و درختچه های فلور کوهستانی ایران وتورانی به طور عمده به صورت پراکنده رویش داشته و در برخی مناطق به طور متراکم تر تشکیل توده های جنگلی، یا بیشه هایی را می دهند (الگوی پراکنش خوشه ای). این توده ها نقاط برجسته ناحیه رویشی ایران و تورانی بوده و زیستگاه جانوران و پرندگان متعددی نیز هستند. در واقع می باید از این توده ها به عنوان اکوسیستم های ویژه و ارزشمند یاد کرد. در این تحقیق سعی شده است تا این گونه اکوسیستم ها در محدوده استان تهران، شناسایی و معرفی شوند. بااین هدف بیش از 70 توده، شناسایی و معرفی شد. تیپ جنگلی استان به سه تیپ سوزنی برگ، پهن برگ درختی و پهن برگ درختچه ای تقسیم شده و جمع بندی داده ها بر این اساس صورت گرفت؛ در گروه اول ارس (Juniperus polycarpos)، در گروه دوم، بنه (Pistacia mutica) و در گروه سوم، شیر خشت (Cotoneaster spp.) و بادام کوهی (Amygdalus lycioides) گونه درختی و یا درختچه ای غالب هستند. همچنین رویشگاه هایی با غلبه نارون، سیب وحشی (سیب ترش)، بید، صنوبر، توس، بادامک، سماق، زرشک و نسترن وجود دارند. مساحت عموم توده های موجود از حدود نیم هکتار تا حدود 400 هکتار متغیر است. در این تحقیق فلور درختچه ای و درختی استان نیز ارائه شده که بیش از یکصد و ده گونه را شامل می شود. خانواده گل سرخیان با بیش از 40 گونه، 37 درصد فلور درختی و درختچه ای استان را تشکیل می دهد. در مجموع، می توان گفت ارس، بادام کوهی، زرشک، نسترن، بنه، شیرخشت، ارجنک (تنگرس)، راناس، بادامک، تا، پلاخور، سماق و بید از عناصر اصلی درختی و درختچه ای بومی استان تهران به شمار می آیند. عمده عناصر درختی و درختچه ای استان مربوط به ناحیه رویشی ایران وتورانی بوده و فقط در وسعت 340 هکتار در شمال شرق استان، عناصر رویشی هیرکانی مشاهده می شود.