هزینه یابی خدمات بهداشتی درمانی بر مبنای فعالیت در مرکز بهداشت

خلاصه هزینه ی تمام شده خدمات بهداشتی و درمانی عاملی اساسی در سیاست گزاری و انتخاب راهکار های ارایه خدمات بهداشتی و درمانی می باشد. تکنیک هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) یک روش نوین هزینه یابی است که با میزان دقت بالایی هزینه ی تمام شده خدمات بهداشتی را محاسبه می کند. در پژوهش حاضر با به کار گیری روش فوق، هزینه ی تمام شده خدمات ارایه شده در مرکز بهداشت شهرستان زنجان در سال مالی 1378 محاسبه شد. در این مطالعه توصیفی ابتدا فرایندهای مرکز بهداشت شهرستان زنجان پس از شناسایی به چهار سطح حمایت ستادی، حمایت برنامه بهداشتی، حمایت فعالیت های همگن بهداشتی (خوشه بهداشتی) و سطح ارایه خدمات بهداشتی، تقسیم و اطلاعات مالی مرکز بهداشت توسط برنامه نرم افزاری استاندارد ثبت شد. برای محاسبه ی هزینه ی تمام شده هر خدمت، اطلاعات مربوط به فراوانی وقوع خدمت در سال 1378 و زمان متوسط ارایه خدمت گردآوری شد و در مرحله بعد هزینه ی کلیه ی فرایندهای شناسایی شده (به جز هزینه های مربوط به خدمات مستقیم ارایه شده به گیرندگان خدمات بهداشتی) محاسبه و در لیست یکی از سه سطح فوق الذکر (هزینه های سرباری) قرار گرفت. در آخرین مرحله سهم هریک از خدمات بهداشتی و درمانی از فرایندهای سه سطح مذکور (منابع غیر مستقیم) ردیابی و با اضافه نمودن هزینه ی منابع مستقیم، هزینه ی تمام شده هر یک از خدمات بهداشتی محاسبه شد. فرایند بازدید از کارخانجات صنعتی، پر هزینه ترین وفرایند معاینه دانش آموزان در مدارس شهری، کم هزینه ترین خدمت ارزیابی شدند. در سطح حمایت ستادی صدور احکام کارگزینی گران ترین و صدور احکام ماموریت ارزان ترین خدمت بود. در سطح حمایت از برنامه بهداشتی، فرایند آموزش امور دارویی گران ترین و برنامه ریزی امور بیماری ها ارزان ترین خدمت بود. در سطح حمایت از خوشه بهداشتی، پایش بهداشت محیط و تعمیر و نگه داری گران ترین و امور دارویی و سرایداری ارزان ترین خدمت ها بودند. نتیجه گیری و توصیه ها: غیر از هزینه های سطح ارایه ی خدمت بهداشتی، سایر هزینه ها سرباری محسوب می شوند. با توجه به اینکه ABC قادر به تفکیک این نوع هزینه ها است، به کمک آن و با مدیریت صحیح هزینه در این سه سطح می توان بهره وری را افزایش داد. به کار گیری این روش برای تعیین تعرفه خدمات بهداشتی و درمانی و هزینه ی کارایی واگذاری امور به بخش خصوصی توصیه می شود.