شناسایی قارجهای همراه طوقه و ریشه گندمهای آبی استان چهارمحال و بختیاری

به منظور تعیین عوامل پوسیدگی طوقه و ریشه گندم در استان چهار محال و بختیاری طی دو فصل زراعی 77 - 1376 از مزارع گندم آبی مناطق سامان، بن، لردگان، شهر کیان و بروجن در سه مرحله گیاهچه، پنجه زنی و خوشه دهی تا سفت شدن دانه نمونه برداری به عمل آمد. قطعاتی از بین قسمت های سالم و پوسیده ریشه و طوقه بعد از ضد عفونی سطحی با محلول هیپوکلریت سدیم 2% تجاری به مدت 2 تا 3 دقیقه روی محیط غذایی اسیدی و غیر اسیدی PDA کشت گردید. از کشت نمونه های جمعا 146 جدایه بدست آمد که بر اساس خصوصیات ظاهری به 8 گروه تقسیم بندی شدند. از هر گروه 2 جدایه بصورت تصادفی انتخاب و آزمایش های بیماریزایی و شناسایی روی آنها صورت پذیرفت. بیماریزایی با استفاده از روش های Root dip, Seed inoculation و روش رایس و گرالج (1981) انجام شد. در آزمایش های بیماریزایی آبیاری تا موقع سبز شدن دانه ها بصورت معمول (100 میلی لیتر در روز) و بعد از آن تیمارها به دو گروه تقسیم شدند. در روش رایس و گرالج 7 روز بعد از قرار دادن گیاهچه ها در گلدان و اطمینان از استقرار آنها تنش اول و 10 روز بعد تنش دوم اعمال شد. نتایج حاصل نشان داد که در بین قارچ های بیماریزا Fusarium graminerarum بیشترین فراوانی (34) را دارد که بعنوان یک بیمارگر عمده طوقه و ریشه غلات محسوب می شود. سپس گونه های longipes, Rhizoctionia salari, F.equiseti, F. culmorum به ترتیب با 32، 23، 18، 18 و 12 جدایه بیشترین فراوانی را داشتند.
این مطالعه نشان داد که عمده عوامل بیماریزای طوقه و ریشه گندم در استان گونه های فوزاریوم می باشند که محتمالا بدلیل عدم آبیاری صحیح و اعمال تنش های رطوبتی در مراحل حساس رشد گیاه توسعه پیدا کرده و هر ساله خسارت زیادی را ببار می آورند. تنش رطوبتی محتملا فعالیت عامل بیماریزا را بطور مستقیم یا غیر مستقیم از طریق تاثیر در حساسیت میزبان، تحت تاثیر قرار می دهد.
نتایج حاصل از تعیین درصد آلودگی در منطقه در مرحله گیاهچه، پنجه زنی و خوشه دهی تا سفت شدن دانه به ترتیب عبارتند از: 11.16%، 13.18%، 30.68% است و همچنین در مرحله برداشت قاعده ساقه های متوسط بین 33 تا 82 درصد علائم آلودگی را نشان می دهند که تعدادی از این نمونه ها بصورت تصادفی انتخاب گردید و به آزمایشگاه انتقال داده شد که کل جدایه های بدست آمده در این بررسی مربوط به گونه های فوزاریوم بود.