بررسی تطبیقی سیمای زن در آثار خاقانی و نظامی

این مقاله به بررسی و مقایسه سیمای زن در اشعار دو شاعر قرن ششم ایران، خاقانی(متوفی 595) و نظامی(متوفی 599) از دیدگاه نقد اصالت زن می پردازد.منتقددر مکتب اصالت زن به بررسی آثاری می پردازد که تحت تاثیر فرهنگ مردسالار، که تقریبا بر تمام جوامع حاکم است، قرار گرفته اند و نویسندگان آنها(که البته غالبا مردان هستند)، آگاهانه یا ناآگاهانه بر تبعیضها و نابرابری های میان زن و مرد پای فشرده و آن را تبلیغ کرده اند.
هدف نگارنده دراین مقاله این است که با تکیه بر این نوع نقد نشان دهد که بسیاری اوقات تنها تاثیر اوضاع اجتماعی نیست که موجب نگاه مردسالار در نویسنده یا شاعر می شود، بلکه خصلتهای فردی و خانوادگی و باورهای سنتی بسیار مؤثر است. عرصه این پژوهش، داستانهای خسرو و شیرین و لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه نظامی وتمامی قصاید و غزلیات خاقانی است.
این دو شاعر در یک روزگار می زیستند و با یکدیگر رفاقت داشتند. نظامی انسانی روشنفکر و معتقد به اصالت زنان و مؤمن به وجود زنانی شایسته و کاردان است.او درآثار داستانی خود، شخصیتهای زنی می آفریند که در طول ادب فارسی کمتر داستانسرایی قادر به آفریدن آن شده است.در مجموعه ابیات او هیچ گاه زنان مایه سرشکستگی و گناه نبوده اند.در میان ابیات او توهین و اهانتی به مقام و منزلت زن دیده نمی شود و زنان از شان و جایگاهی برابر و گاهی بالاتر از مردان برخوردارند.اما زن در شعر خاقانی منزلتی ندارد.او سخت وابسته باورهای سنتی است.او مطابق تصویرپردازی کهن شعر پارسی، دنیا را به زنی دلفریب و رعنا تشبیه می کند.او چون دیگر شاعران، که عقل را مذکر و نفس را مؤنث می دانستند،نفس را به زن تشبیه می کند. وی طبایع چهارگانه را هم به زن تشبیه می کند.دراین ابیات آباء علوی مردان علوی نامیده می شوند ولی امهات سفلی را خصمان سفلی می نامد.