مستندات فقهی و تحلیل حقوقی مواد قانون مدنی1087- 1094

در نوشتار مذکور سعی بر این است که مواد قانون مدنی از ماده 1087ق. م. تا ماده 1094 ق. م. یعنی حدود هشت ماده به بررسی فقهی و حقوقی گرفته شود، و مستندات و مبانی فقهی مواد مذکور استخراج ونیز تجزیه و تحلیل حقوقی صورت بکیرد. البته در بررسی فقهی کوشش بر این است که یک مطالعه تطبیقی بین فقهای شیعه و اهل سنت صورت بگیرد و تا آنجا که امکان دارد نظرات فقهای اهل سنت نیز در کنار اقوال ودلائل فقهای شیعه مطرح شود. و بعد از بیا ن اقوال و نظرات فقهای شیعه و اهل سنت، به تفسیر حقوقی مواد قانونی برداخته خواهد شد. البته لازم به ذکر است که مواد مذکور ناظر بر مسئله مهر و اقسام آن است. که معمولا زن و شوهر ضمن عقد در نکاح در باب میزان و نوع مهر با هم توافق می کنند. مهری که ضمن عقد یا بس از آن به تراضی دو طرف معین می شود در اصطلاح حقوق «مهرالمسمی» نامیده می شود. ولی در مواردی که زن و شوهر در این باب توافقی نکرده باشند یا توافقشان به جهتی باطل باشد قانون مدنی و فقه امامیه زن را درباره ای از موارد مستحق «مهر المثل» و درباره ای از موارد دیگر مستحق «مهر المتعه» می داند. در فقه امامیه اصطلاح دیکری نیز به نام «مهر السنه» وجود دارد. و در متن حقوق مدنی از آن نام برده نشده است. و مهر السنه ازپانصد درهم که معادل پنجاه دینار است تجاوز نمی کند. و دلیل اینکه آن را «مهر السنه» می کویند این است که رسول الله (ص) تمامی زنان خود را به همین مقدار به ازدواج خود در می آورد. لذا به همین خاطربعضی از فقها معتقدند که مهر زنان نباید بیش از «مهر السنه» باشد ولی عده ای دیگر این عمل را مستحب دانسته اند.در میان فقهای شیعه مرحوم سید مرتضی بیش از مهرالسنه را ممنوع و حرام دانسته است و حکم کرده است که اگر مهر را بیش از این مقدار قرار دهند باید آن را به مهرالسنه باز کردانند. مستند مرحوم سید مرتضی در این مساله اجماع است. البته روایتی نیز بر منع از مهریه زاید از مهرالسنه دلالت دارد که ضعیف می باشد و صلاحیت برای حجیت و استناد ندارد. ودر مورد اجماع هم باید گفت که،چنین اجماعی نیز قابل قبول نیست به خاطر اینکه بسیاری از فقها جنین نظری را ندارند واز سوی دیکر تمام نظراتی که برای لفظ «قنطار» در آیه «و آتیتم احدیهن قنطارا» (نساء / 20) مطرح شده بر خلاف سخن مرحوم سید مرتضی می باشد، و سخن او را رد می کند. بله می شود کفت که اکتفاء بر مقدار مهرالسنه مستحب است.
همانطور که کفته شد در قانون مدنی اسمی از «مهرالسنه» برده نشده است. ولی باید گفت که مهرالسنه یک قسم جداکانه از اقسام مهر و قسیم مهرهای سه گانه دیگر نیست، بلکه نوعی از «مهر المسمی» است. بنا بر این مهردر متون فقهی و مدنی به طور کلی دارای اقسام سه کانه زیر است: 1- مهرالمسمی2- مهر المثل 3- مهر المتعه.