تاثیرآموزش مراقبت از خود از طریق فیلم ویدیویی برکیفیت زندگی و مشکلات جسمی بیماران تحت درمان با همودیالیز

در بیمارانی که بیماری مزمن مثل نارسایی مزمن پیشرفته کلیه دارند، افزایش عملکرد و سلامتی باید هدف اصلی مراقبت و درمان باشد. با این حال کیفیت زندگی بیماران تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده اغلب پایین تر از حد طبیعی می باشد. هدف این پژوهش تعیین تاثیر آموزش مراقبت از خود از طریق فیلم ویدیویی طراحی شده بر کاهش مشکلات جسمی و بهبود کیفیت زندگی بیماران تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده بوده است.
این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است که در یک گروه به صورت پیش آزمون- پس آزمون در بخش های همودیالیز بیمارستان های آموزشی منتخب دانشگاه های علوم پزشکی تهران و ایران در سال 83 انجام گرفته است. بدین منظور 31 بیمار تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده به صورت غیرتصادفی (در دسترس) و مبتنی بر هدف با توجه به ویژگی های واحدهای مورد مطالعه انتخاب گردید. پس از انتخاب نمونه، واحدهای مورد پژوهش در دو نوبت به فاصله دو هفته قبل از شروع دیالیز با استفاده از پرسشنامه های تعیین نیازهای آموزشی، پرسشنامه استاندارد 36 سوالی کیفیت زندگی (SF-36) و چک لیست های شاخص های آزمایشگاهی، تعیین ادم، تعیین درجه خارش، تعیین مشکلات مسیر عروقی مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور اطمینان بخشی به داده های حاصله، شاخص های آزمایشگاهی به صورت میانگین دو ماهه قبل از آموزش مورد بررسی قرار گرفتند. سپس یک برنامه آموزشی بر اساس مشکلات تعیین شده طبق پرسشنامه تعیین نیاز آموزشی و بر اساس الگوی پرستاری خود مراقبتی اورم، به صورت لوح فشرده تهیه گردید. سپس این فیلم در طول یک ماه، هفته ای یک بار و زمانی که بیماران زیر دستگاه بودند پخش شد. بعد از پایان پخش فیلم، شاخص های آزمایشگاهی به صورت میانگین دو ماهه بعد از آموزش، کیفیت زندگی دو بار بعد از آموزش (هفته های ششم و هشتم) و چک لیست ها در دو الی چهار نوبت به فاصله دو هفته (هفته های سوم و پنجم) مورد بررسی قرار گرفتند. سپس داده ها وارد SPSS شدند و با تست های آماری تی زوجی، تی مستقل، کای اسکوئر، مک نمار و ویلکاکسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته ها نشان دهنده کاهش قابل توجهی در مشکلاتی همانند: بالا بودن اوره (020/0 = P)، اسید اوریک (002/0 = P)، فسفر (002/0 = P)، اضافه وزن بین دو جلسه دیالیز (000/0 = P)، فشارخون سیستول (045/0 = P) و دیاستول (004/0 = P)، ادم (000/0 = P)، خارش پوست (000/0 = P)، مشکلات موضعی مسیر عروقی (031/0 = P)، و بالا رفتن کلسیم (000/0 = P)، و افزایش کیفیت زندگی بود (002/0 = P)، ولی میزان سدیم، پتاسیم، کراتی نین و آلبومین تغییر چندانی نداشت. که نشان دهنده تاثیر برنامه آموزشی بر کاهش مشکلات بیماران و افزایش کیفیت زندگی بوده است.
اجرای برنامه آموزشی مراقبت از خود از طریق فیلم ویدیویی در بیماران تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده می تواند در کاهش مشکلات و افزایش کیفیت زندگی موثر باشد. و می توان آموزش از طریق لوح فشرده را در بخش های همودیالیز بیمارستان های کشور اجرا نمود.