پیشینه و ادله نظارت استصوابی شورای نگهبان

بر اساس اصل نود و نهم، شورای نگهبان نظارت بر انتخابات را بر عهده دارد. بنابر نظر تفسیری شورای نگهبان، نظارت مذکور استصوابی است. درباره این تفسیر، سؤالات و ایراداتی مطرح شده است و با وجود پاسخ های متعدد، همچنان منتقدان نظارت استصوابی در هر فرصتی، به ویژه در آستانه انتخابات، این موضوع را مطرح می کنند و به تکرار این سؤالات می پردازند؛ از این رو، بررسی جامع این نظارت و پاسخ گویی به منتقدان ضرورت می یابد. به این منظور، در این نوشتار نظارت استصوابی با شیوه فقهی حقوقی بررسی می شود.
نظارت، سابقه ای طولانی در فقه دارد، ولی نوع نظارت تابع جعل و قرارداد است و در صورتی که نظارت، مطلق باشد و نوع نظارت مشخص نشده باشد، بیشتر فقها علاوه بر نظارت استطلاعی، نظارت استصوابی را نیز لازم دانسته اند.
نظارت استصوابی در تمام نظام ها و قوانین گوناگون سابقه دارد؛ از این رو، اختصاصی به قوانین نظام جمهوری اسلامی، شورای نگهبان، قانون اساسی و حتی قوانین بعد از انقلاب ندارد، بلکه سابقه حقوقی این نظارت ها در ایران، به قوانین قبل از انقلاب برمی گردد.