بررسی ابعاد مشاوره برای مادر جانشین قبل از اقدام به اهدای رحم جایگزین

استفاده از رحم جایگزین، که در آن یک زن (مادر جانشین) برای یک زوج، جنینی را حمل می کند و به مجرد تولد، نوزاد را به زوج می دهد، یکی از درمان های کمکی در ناباروری است. این روش در سال های اخیر در ایران در بین زوجین نابارور رایج شده است. این زنان در صورتی که بدون آگاهی های لازم اقدام به این کار نمایند، ممکن است در طول بارداری و پس از زایمان و یا به هنگام تحویل جنین به زوج درخواست کننده، دچار مشکلات رفتاری روانی شوند که تاثیرات نامطلوبی بر زندگی آنان و زوج صاحب فرزند بگذارد. هدف از این مطالعه، شناسایی خطرات احتمالی و مواردی است که ممکن است برای مادران جانشین مشکل ساز شده و یا ایجاد نگرانی کنند تا قبل از اقدام به اهدای رحم جایگزین، این نکات طی جلسات مشاوره برای آنها توضیح داده شود.
این مقاله براساس مروری بر مطالعات صورت گرفته طی سال های 1987 تا 2008 نگاشته شده و در زمینه های فرهنگی و حقوقی، به منابع و مطالعات داخل کشور نیز توجه شده است. در این نوشتار ابتدا مطالعات انجام شده روی مادران جانشین، مرور می شود و سپس نکات حائز اهمیت در مشاوره با این زنان بیان می گردد.
براساس نتایج این مطالعه در مراکز درمان ناباروری، پزشک یا مشاور باید در اولین مشاوره، به مسائل اخلاقی و قانونی استفاده از رحم جایگزین، همچنین به خطرات پزشکی و مزایای همه جانبه این عمل، اشاره داشته باشد. ارجاع برای مشاوره بهداشت روانی باید امکان پذیر باشد و قبل از اقدام به بارداری صورت گیرد؛ بدین ترتیب به مادر جانشین امکان داده می شود دامنه نتایج و اثرات طولانی مدت این عمل را بررسی نماید و نیز خطرات روانشناختی و آسیب پذیری خودش و همچنین اثرات احتمالی بارداری بر روابط اجتماعی اش را بررسی کند. مادر جانشین بالقوه باید اهمیت داشتن توافقنامه کتبی مشتمل بر شرایط، پیش شرطها و حوادث احتمالی را درک کند. آگاهی مادر جانشین از روند درمان و پیامدهای آن، از نکات مهمی است که باید در مشاوره به آن توجه شود.
مطالعات انجام شده نشان می دهد که انجام مشاوره دقیق و آگاه ساختن زنان داوطلب رحم جایگزین از مسیری که پیش رو دارند، می تواند به آنها کمک کند تا این دوران را به صورت یک تجربه مثبت و همراه با حس کمک و نوع دوستی نسبت به زوج درخواست کننده پشت سر بگذارند؛ لذا باید در مراکز باروری و ناباروری، یک تیم مشاور متشکل از متخصصان مختلف تشکیل شود که بتوانند تمامی ابعاد مشاوره برای رحم جایگزین اعم از پزشکی، روان شناختی، فقهی، حقوقی و اجتماعی را برای زوج درخواست کننده و همچنین مادران جانشین به تفکیک ارائه دهند.