مفهوم شناسی وحی و الهام در لغت، قرآن و روایات

وحی و الهام دو منبع اختصاصی معرفت دینی اند. در این مقاله، معانی و کاربردهای وحی و الهام را در لغت، قرآن و روایات شرح داده، مشخص می سازیم که این دو واژه براساس کدامین معنا یا کاربرد منبع معرفت دینی اند. تعارضی که ممکن است در ابتدای امر میان مدارک و منابع درباره تفسیر لغوی وحی به نظر برسد، با راه حلی از درون آنها قابل رفع است. افزون برآن، به رغم وجود پاره ای اختلاف نظرها، معنای لغوی «وحی» کتابت و کلام پنهان است و سرعت در معنای آن اخذ نشده است؛ چنان که معنای لغوی «الهام» القا در نفس است و الهی و ربانی بودن مقوم معنای لغوی آن نیست.
در کاربردهای قرآنی وحی، چه درباره پیامبران باشد و چه درباره غیر ایشان، معنای لغوی وحی اراده شده و بعضی ویژگی هایی که مربوط به مصادیق است، دخالتی در ساختار معنای آن ندارد؛ چنانکه درباره الهام نیز این سخن صادق است. اما در روایات و عرف مسلمانان وحی و الهام از آن نظر که منبع معرفت دینی اند، معنای اصطلاحی خاصی دارند.