یادداشت تحقیقاتی: تاثیر افزایش سرعت ناشی از بهسازی راه های برون شهری بر سودها و هزینه های اقتصادی

پروژه های بهسازی راه در قالب دو دسته عملیات بهسازی رویه و بهسازی مشخصه های هندسی مسیر، آثاری قابل توجه را بر سبد سودها و هزینه های وابسته به کاربران راه بر جای می گذارد. یکی از مهمترین عوامل انتقال این آثار اقتصادی، افزایش سرعتی است که در پی بهبود کیفیت تردد، به طور متوسط برای وسایل نقلیه ایجاد می شود. افزایش سرعت متوسط وسایل نقلیه، اثری چندبعدی است و می تواند در محیط ارزیابی آثار اقتصادی، دیدگاه های متفاوتی را برانگیزد. مهمترین بخش آثار اقتصادی مزبور را می توان در چارچوب آثار مستقیم کاربران که سه عنصر مربوط به سود و هزینه را در برمی گیرد، بررسی کرد. این سه عنصر شامل اثر ایمنی، زمان سفر و هزینه های کارکرد وسایل نقلیه می شود. در مبحث ایمنی، به دنبال مقدار مشخصی از افزایش سرعت متوسط وسایل نقلیه، نوعی هزینه را که شامل افزایش تصادفات جاده ای می شود، می توان مشاهده کرد. از سوی دیگر، همین مقدار افزایش سرعت منجر به پیمایش سریع تر مسیر توسط وسایل نقلیه و در نتیجه ایجاد سود حاصل از کاهش زمان متوسط سفر می شود. در مبحث هزینه های کارکرد وسایل نقلیه، بدیهی است که به دنبال بهبود کیفیت سطح رویه راه ها، بر اثر کاهش زبری و وارد شدن تنشهای کمتری بر لاستیک و بدنه وسایل نقلیه، هزینه های مزبور نیز کاهش می یابد. اما از طرفی افزایش سرعت ناشی از همین بهبود سطح رویه همراه با افزایش سرعت ناشی از اصلاح مشخصه های هندسی مسیر، می تواند به افزایش این نوع هزینه ها و به خصوص هزینه سوخت وسایل نقلیه منجر شود. بدین ترتیب، افزایش سرعت ناشی از بهسازی راه ها می تواند طیف گسترده ای از سودها و هزینه ها را ایجاد کند که قرار دادن این عناصر سود و هزینه در روش های ارزیابی اقتصادی به منظور تخصیص بهینه منابع در این گونه پروژه ها، اهمیت فراوانی دارد. در این مطالعه، روابط محاسبه کمیتهای مربوط به سه دسته سود و هزینه مزبور ارائه شده است.