آت اکولوژی گونه Salsola orientalis S. G.Gmelin در منطقه خراسان

گیاه مرتعی Salsola orientalis گونه ای پایا از خانواده Chenopodiaceae می باشد که بدلیل خوشخوراکی و مطلوبیت و نیز خشکسالی های اخیر، شدیدا«مورد چرای دام واقع شده، بطوری که در برخی از مناطق حذف گردیده و یا در حد تک بوته هایی بر جای مانده است. برای مطالعه آت اکولوژی این گونه در منطقه خراسان (شامل سه استان خراسان فعلی)، ابتدا کلیه رویشگاه های آن مشخص گردید و با تعیین چندین سایت مطالعاتی خصوصیات رویشگاهی (اقلیم، توپوگرافی و خاک) آن بررسی شد. سپس، مطالعه بر روی مواردی از قبیل فنولوژی، نحوه تولید مثل، پوشش تاجی، تراکم و نیز سیستم ریشه این گیاه متمرکز گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که دامنه ارتفاعی رویشگاه های این گونه مرتعی از حداقل 500 متر تا حداکثر 1500 متر ارتفاع از سطح دریا متغیر است. این گونه مرتعی در تمام جهات شیب دیده شد و در عرصه های با شیب 5 تا 40 درصد رویش دارد. میانگین بارندگی در این رویشگاه ها 150 تا 400 میلیمتر برآورد شد. متوسط درجه حرارت سالانه از حداقل 10 تا 5/17 درجه سانتیگراد متفاوت است. در منطقه خراسان، این گیاه در بیشتر رویشگاه هایش بصورت همراه با گونه های غالب Artemisia diffusa، Poa bulbosa، Artemisia sieberi و نیز سایر گونه های جنس Salsola مشاهده می شود. مطالعات خاک شناسی نشان داد که این گونه مرتعی خاک های با عمق متوسط تا عمیق و بافت لومی شنی تا لومی سیلتی را می پسندد. همچنین ملاحظه شد که رویشگاه های این گونه مرتعی عمدتا» دارای خاک های با اسیدیته خنثی تا کمی قلیایی (8/7-4/7) می باشند و میزان هدایت الکتریکی در آنها از 8/0 تا 2/7 دسی زیمنس بر متر در نوسان است. بررسی سیستم ریشه آن نشان داد که گونه مورد نظر دارای ریشه های مستقیم با انشعابهای فرعی فراوان است. عمق نفوذ ریشه ها در خاک حداکثر تا 5/1 متر دیده شد. رشد رویشی این گیاه از اواسط اسفند ماه با ظهور برگهای متقابل رشته ای آغاز می گردد و تا اواسط خرداد به طول می انجامد. گلدهی از اوایل خرداد آغاز می شود و در اواسط مهرماه بذرها حالت شیری و خمیری دارند. مرحله رسیدگی بذر این گیاه از اوایل تا اواخر آبان است. بذرهای آن به تدریج از اوائل تا اواسط آذرماه ریزش می کنند. نتایج همچنین نشان داد که قوه نامیه بذرهای این گیاه با گذشت زمان و در شرایط نگهداری طبیعی به شدت کاهش می یابد. زادآوری این گونه مرتعی در طبیعت عمدتا«توسط بذر صورت می گیرد. نتایج حاصل از تجزیه ترکیبات شیمیایی قسمت علوفه این گیاه در مرحله بذردهی نشان داد که علوفه خشک آن دربرگیرنده 8/13 درصد پروتئین، 28/18 درصد خاکستر، 62/2 درصد کلسیم و 19/26 درصد فیبر می باشد.