اثر آنتاگونیستی عناصر موجود در خاک و گیاهان مرتعی بر غلظت مس خون و کبد بزهای استان خوزستان

میزان سرمی مس در تعداد 1280 نمونه خون (به صورت فصلی) و 200 نمونه کبد بزهای نواحی کوهستانی استان خورستان مورد سنجش قرار گرفت. همچنین غلظت مس، مولیبدن و آهن خاک و علوفه مرتعی به اضافه غلظت سولفور علوفه مرتعی به صورت فصلی اندازه گیری شد. در شهرهای بهبهان، رامهرمز، ایذه و مسجد سلیمان میانگین سالانه غلظت مس خون به ترتیب 21/0 ± 14/8، 12/0 ± 98/1، 11/0 ± 74/7 و 14/0 ± 97/6 میکرومول در لیتر تعیین گردید. این مقادیر در فصول پاییز و زمستان به طور معنی داری کمتر از فصول بهار و تابستان بود (P<0.05). غلظت مس کبد بزها در شهرهای بهبهان، ایذه و مسجد سلیمان به عنوان کمتر از حد طبیعی و در شهر رامهرمز به عنوان کمبود طبقه بندی گردید. نتایج آنالیز خاک و علوفه مرتعی، سطوح بالای مولیبدن در خاک و علوفه مرتعی و همچنین سطوح بالای سولفور در علوفه مرتعی شهرهای تحت مطالعه را نشان داد. در این مطالعه گله های مناطق مورد بررسی به طور خطرناکی از نظر مس دچار کمبود بودند به طوری که میزان مس در بسیاری از کبدها کمتر از 30 میلی گرم در هر کیلوگرم بود و بسیاری از سرم ها دارای میزان مس کمتر از حد طبیعی بودند. نتایج این مطالعه وجود کمبود ثانویه مس در بزهای نواحی کوهستانی استان خوزستان را به اثبات می رساند.