تقویت و غنی سازی واژه نامه های علمی و تخصصی با استفاده از دانش و فن آوری های سنتی

زبان، تجلیگاه فرهنگ و اندیشه است. شکلی از زبان که توسط اهل یک فن یا تخصص به کار می رود، زبان تخصصی است. زبان فارسی تخصصی در حال حاضر بریده از زبان مردم، و متاثر از زبان های بیگانه است. فرهنگ ها و واژه نامه های تخصصی نیز منفعل از واژه نامه های بیگانه تهیه می شود و بسیاری از آنان فاقد معادل های در خور زبان فاخر فارسی اند و از این رو گویشوران و دانشوران ایرانی را در بیان اندیشه ناتوان جلوه می دهند. از سوی دیگر استفاده از دست آوردهای علمی دنیا واژه گزینی در حوزه های تخصصی را واجب می نماید. این کار بنا به سابقه و موضوعیت، در هر حرفه و رشته ی علمی امری تخصصی به حساب می آید. واژه گزینی بر استفاده از منابع مکتوب و شفاهی تکیه دارد. منابع شفاهی بخش بزرگ و ناشناخته ای از گنجینه ی واژگان علمی و فنی را در خود جای داده است، و در حالی که بررسی آن ها برای توسعه ی اندیشه و زبان تخصصی ضرورت دارد، کم تر مورد توجه و اقبال بوده است. این مقاله محصولی از پژوهش مشارکتی (participatory research) در بین گله داران البرز شرقی است که حدود یکصد و بسیت واژه ی تخصصی رایج بین آن ها را در زمینه های شناخت محیط، چرا و چراگاه، اماکن و ابنیه ی شبانی، نظام سنتی بهره برداری از مرتع، گله و گله داری معرفی می نماید. مجموعه ی چنین واژگانی در بین شبانان نحوه ی طبقه بندی اشیاء و پدیده ها و به عبارتی دانش موجود درباره ی محیط و بهره برداری از منابع طبیعی را نزد آنان معرفی می نماید. با وجود چنین گنجینه هایی شایسته نیست مراکز علمی و دانشگاهی که به بررسی فرهنگ یا محیط می پردازند، در شناخت و طبقه بندی هستی انفعالی عمل نموده، طبقه بندی دیگران را مبنا قرا ردهند و مفاهیم و مضامین ریشه دار در فرهنگ بالنده را قربانی تطبیق با واژگان بیگانه نمایند. این مقاله مجموعه ای از واژگان تخصصی فارسی درباره ی مرتع و مرتع داری را ارایه می نماید که با محیط جغرافیایی و نظام بهره برداری منطقه تطابق دارد و در گفتار شبانان (دانش مردمی) کاملا متداول است، ولی در نوشتار دانشوران و دانشگاهیان (دانش رسمی) کمتر نشانی از آن ها یافت می شود و این در حالی است که برای اطلاق واژگان بر مفاهیم و مضامین سخت مورد نیازند.