بررسی تغییرات درجه اهمیت گونه های اسپند و درمنه دشتی در اطراف آبشخوار در مراتع زمستانه چاه نو دامغان

چکیده آبشخوارها به عنوان یکی از عوامل موثر در توزیع چرای دام هستند. زمانی که سایر عوامل موثر در توزیع چرا از جمله شیب، ارتفاع و خاک محدودیتی ایجاد نکنند، در نهایت فاصله از آبشخوار میزان بهره برداری از علوفه مرتع را محدود می کند. در این پژوهش اثرات شدت چرای دام بر روی پوشش گیاهی مناطق بحرانی اطراف آبشخوار در مراتع دشتی و خشک چاه نو دامغان مورد بررسی قرار گرفت. به منظور شناسایی مناطق تخریبی در اطراف آبشخوار، درجه اهمیت گونه های اسپند و درمنه دشتی که به ترتیب نامرغوب ترین و خوش خوراک ترین گونه های موجود در منطقه هستند، در جهت های مختلف جغرافیایی با استفاده از آزمون های F و دانکن مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. پیرامون آبشخوار مطالعاتی، 8 ترانسکت 1500 متری به صورت سیستماتیک و در 8 جهت جغرافیایی مستقر گردید. در فواصل 100 متری هر ترانسکت، با استفاده از چهار پلات 4 مترمربعی، پارامترهای پوشش تاجی، تراکم و فراوانی گونه های اسپند و درمنه به منظور محاسبه درجه اهمیت آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد درجه اهمیت گونه اسپند در امتداد ترانسکت های مطالعاتی اختلاف معنی داری ندارد (05/0P>) ولی مورد اخیر در خصوص گونه درمنه معنی دار است (05/0P<). نتایج آنالیز اجتماع گونه های درمنه و اسپند بیانگر وجود همبستگی منفی میان آن دو می باشد. همچنین محدوده ای به شعاع 500 متر در اطراف آبشخوار را می توان به عنوان محدوده بحرانی آن قلمداد کرد. از دیگر نتایج این پژوهش ایجاد تغییرات قهقرایی شدید در ترکیب پوشش گیاهی واقع در اطراف آبشخوار است که در اثر فشار زیاد چرای دام در این قبیل مناطق حاصل می شود. بنابراین شایسته است با اعمال سیستم های مدیریتی و نظارتی مناسب گام موثری در جهت حفظ و حمایت از این قبیل اکوسیستم های مرتعی برداشته شود.