بررسی مقایسه ای آماس رحم و آماس کلیه و درمان آنها در کتاب هدایه المتعلمین با پزشکی نوین

کتاب «هدایه المتعلمین فی الطب» قدیمی ترین کتاب فارسی پزشکی است که تاکنون به دست ما رسیده است. در این کتاب هر بیماری در یک تک نگار جداگانه شرح داده شده و سپس درمان آن نیز آمده است. آماس رحم و آماس کلیه از بیماری هایی هستند که در این کتاب به صورت گسترده شرح داده شده اند. این تحقیق به منظور بررسی تطبیقی علایم و نشانه های این دو بیماری با آنچه در پزشکی نوین نوشته اند و مقایسه الگوی درمان آنها با پزشکی نوین انجام پذیرفته است. به این منظور مطالعه تطبیقی برای شناسایی این دو بیماری سنتی و داروهای گیاهی تجویز شده در آنها صورت گرفت و اثرات مبتنی بر شواهد امروزی گیاهان مورد تجویز با اثرات سنتی آنها مقایسه شد. بر اساس مطالعات انجام شده، آماس رحم در مراحل ابتدایی با بیماری التهاب لگنی و در مرحله نهایی با دمل لوله ای تخمدانی tubo-ovarian abscess مشابهت نشان داده و آماس کلیه در مرحله اول با التهاب کلیه و لگنچه pyelonephritis، در صورت پیشرفت بیماری با دمل درون کلیوی intrarenal abscess یا دمل پیراکلیوی perirenal abscess و در مرحله آخر با نارسایی کلیه renal failure مطابقت داشت. درمان این بیماری ها بر پایه کاربرد گیاهان دارویی قرار داشته که با درمان های پزشکی نوین تفاوت بسیار دارد. در هر صورت، اثرات ضدالتهابی و ضدمیکروبی این گیاهان برابر با تحقیقات جدید از کاربرد سنتی آنها پشتیبانی می کند. نتایج این بررسی نشان می دهد اطبای سنتی ایران دیدگاه خردمندانه ای نسبت به بیماری های عفونی داشته اند. از منظر اتنوفارماکولوژی، گیاهان مورد استفاده این طبیبان برای یافتن داروهای جدید ضدمیکروب و ضدالتهاب قابل تحقیق اند.